Problem braku monitorowania rozwoju jest jednym z podstawowych deficytów procesów decyzyjnych w Polsce. Niemożliwość uchwycenia tendencji rozwojowych może negatywnie odbić się na rozwoju gminy. Dlatego ważna jest budowa narzędzi umożliwiających gminom dokonywanie rzetelnych diagnoz, na bazie których opracowywane są strategie rozwoju oraz systemu weryfikacji postępów ich realizacji.
Swoistym poligonem doświadczalnym systemu monitorowania procesów rozwojowych w gminach na poziomie wewnątrzgminnym jest rewitalizacja. Ze względu na złożoność problemów z jakimi trzeba się mierzyć w procesie rewitalizacji gromadzona jest znaczna liczba danych. Ważne jest aby dane te były uporządkowane i podlegały weryfikacji oraz aktualizacji, tak aby była możliwa ich integracja, analiza czy wizualizacja wyników. Dlatego rewitalizacja i systemy monitorowania z programów rewitalizacji stały się inspiracją do wypracowania założeń i katalogu wskaźników do monitorowania strategii rozwoju lokalnego.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją, która powstała bazując na przykładach i doświadczeniach przedstawicieli 23 miast modelowych i pilotażowych – „Monitorowanie procesów rozwoju na poziomie wewnątrzmiejskim”. Podręcznik obejmuje definicję rozwoju lokalnego, wyjaśnienie znaczenia monitorowania procesów rozwoju w gminie, podstawowe informacje o wskaźnikach, ich konstrukcji i wykorzystaniu, wskazuje grupy wskaźników opisujących procesy rozwoju w gminie, zawiera wskazówki jak powinien być zbudowany zespół ds. monitorowania rozwoju lokalnego oraz w jaki sposób zarządzać jego wdrożeniem i bieżącą obsługą. Załącznikami do podręcznika są listy wskaźników (głównych i pomocniczych) oraz szczegółowe metryczki wskaźników głównych. Metryczki zawierają konkretne informacje dotyczące cech wskaźników głównych (m.in. definicję, sposób wyliczenia, źródło danych, częstotliwość pomiaru, interpretację).
Przedstawione w podręczniku wskazówki mogą być przydatne nie tylko w rewitalizacji, ale dla wszystkich, którzy w opracowaniu obowiązkowego „Raportu o stanie gminy” lub monitorowaniu strategii rozwoju gminy pragną na wybrane zagadnienia spojrzeć bardziej szczegółowo – na poziomie zróżnicowania wewnątrzgminnego.
Podręcznik powstał w ramach projektu „Monitoring rozwoju lokalnego na poziomie miejskim i wewnątrzmiejskim” finansowanego ze środków Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020. Celem projektu było opracowanie założeń systemu monitorowania rozwoju lokalnego, możliwych do wykorzystania w procesie oceny efektów wdrażanych przez gminy polityk publicznych. Projekt realizowany był w dwóch odrębnych częściach, wzajemnie ze sobą powiązanych merytorycznie – pierwsze działanie stworzyło podstawy do realizacji drugiego:
- Założenia monitoringu rozwoju lokalnego na poziomie miast – realizowane w okresie od 1 maja 2018 do 30 kwietnia 2019 przez Związek Miast Polskich i Instytut Rozwoju Miast i Regionów. Efektem projektu było wypracowanie narzędzia pozwalającego na syntetyczną ocenę potencjału społeczno-ekonomicznego gminy w czasie i w relacji do innych gmin o podobnej funkcji w strukturze osiedleńczej kraju – Monitora Rozwoju Lokalnego. Narzędzie dostępne jest na stronie Systemu Analiz
- Założenia monitoringu rozwoju lokalnego na poziomie wewnątrzmiejskim – realizowane w okresie od 1 października 2018 do 28 lutego 2020 przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów. W ramach projektu w celu opracowanie założeń systemu i katalogu wskaźników do monitorowania strategii rozwoju lokalnego przeprowadzono warsztaty z miastami modelowymi i pilotażowymi oraz zorganizowano wizytę studyjną do Birmingham w Wielkiej Brytanii. Ponieważ mieszkalnictwo jest jednym z kluczowych elementów rozwoju lokalnego w ramach projektu wypracowano także podręcznik „Zintegrowana polityka mieszkaniowa polskich gmin”. Publikacja ma w założeniu wspierać gminy w prowadzeniu świadomej i aktywnej polityki mieszkaniowej. W podręczniku znajdują się praktyczne wskazówki, opis innowacyjnych instrumentów i dobrych praktyk. Więcej informacji o projekcie znajduje się na stronie Instytutu Rozwoju Miast i Regionów
Do pobrania
„Monitorowanie procesów rozwoju na poziomie wewnątrzmiejskim"(PDF 3 MB)
Załącznik nr 1 – Lista wskaźników głównych (DOCX 587 KB)
Załącznik nr 2 – Metryczki wskaźników głównych (XLS 631 KB)
Załącznik nr 3 – Lista wskaźników pomocniczych (DOCX 609 KB)
Podręcznik „Zintegrowana polityka mieszkaniowa polskich gmin” (PDF 2 MB)