Łódź

Model prowadzenia rewitalizacji obszarów miejskich na wybranym obszarze w Mieście Łodzi - I etap pilotażu

W latach 2014-2016 Miast Łódź realizowało pierwszą część pilotażu w zakresie rewitalizacji pn. Opracowanie modelu prowadzenia rewitalizacji obszarów miejskich na wybranym obszarze w Mieście Łodzi. Celem pilotażu było przygotowanie do procesu rewitalizacji obszarowej centrum Łodzi w latach 2014-2020, w tym dostarczenie wiedzy potrzebnej do dobrego przygotowania Programu Rewitalizacji Łodzi 2020+. W ramach przeprowadzonych działań opracowano propozycje modelu prowadzenia działań rewitalizacyjnych. Działania dotyczyły głównie diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej i przestrzennej Łodzi oraz włączenia mieszkańców Łodzi w proces rewitalizacji. Działania pilotażowe dotyczyły całego obszaru Łodzi, Strefy Wielkomiejskiej oraz obszaru pilotażowego (trzy obszary/projekty priorytetowe).  

Inwentaryzacja budowlana

W celu dokonania oceny stanu nieruchomości, które miałyby zostać objęte prowadzonymi w mieście działaniami rewitalizacyjnymi opracowana została dokumentacja w zakresie ekspertyzy technicznej nieruchomości i pełnej inwentaryzacji budowlanej 34 kamienic należących do zasobu miasta zlokalizowanych na terenie obszaru pilotażowego (ul. Rewolucji 1905 r., ul. Wschodnia, ul. Jaracza, ul. Kilińskiego, ul. Włókiennicza, ul. Piotrkowska, ul. Sienkiewicza, ul. Składowa, ul. Tuwima). Analizy dostarczyły wiedzy na temat stanu nieruchomości oraz zakresu niezbędnych prac w celu dostosowania ich do pełnienia określonych funkcji (lokalne mieszkalne, lokale usługowe, lokale handlowe), służąc jednocześnie przygotowaniu procesu inwestycyjnego na etapie opracowywania dokumentacji technicznej. Zarówno ekspertyzy, jak i inwentaryzacje wykorzystane zostały w ramach opracowywania programu funkcjonalno-użytkowego rewitalizacji obszarowej centrum miasta Łodzi, tak aby zoptymalizować działania mające na celu zachowanie dotychczasowych lub nadanie nowych funkcji nieruchomościom.

Odpowiednie zdiagnozowanie stanu nieruchomości pozwala na bardziej efektywne i skuteczne dostosowanie działań celem zminimalizowania występowania zjawisk negatywnych w sferze społecznej, gospodarczej czy przestrzennej.

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Inwentaryzacje kamienic

Zagospodarowanie nieruchomości

W celu zaprojektowania możliwych ścieżek ożywienia gospodarczego centrum Łodzi przeprowadzono analizy w zakresie lokali użytkowych zlokalizowanych w Rdzeniu Strefy Wielkomiejskiej. Analizie poddano stawki czynszów w lokalach użytkowych, istniejące pustostany oraz prawne możliwości zapobiegające problemowi powstawania pustostanów.

Badanie dotyczące stawek czynszów w lokalach użytkowych.

Zbadano wysokości stawek czynszów w lokalach użytkowych (handlowe, usługowe i gastronomiczne oraz gminne i prywatne), położonych na poziomie parteru, w budynkach frontowych oraz w oficynach wzdłuż wybranych ulic w granicach Rdzenia Strefy Wielkomiejskiej oraz w wybranych centrach handlowo-usługowych, tj. Manufaktura, Galeria Łódzka, Sukcesja, Port Łódź, CH Tulipan, CH Pasaż Łódzki (wytypowanych ze względu na wielkość, wpływ wywierany na Strefę Wielkomiejską oraz położenie w sąsiedztwie Rdzenia Strefy Wielkomiejskiej) oraz czynniki je kształtujące. 

W opracowaniu zawiera się także analiza polityki Miasta dotycząca najmu lokali użytkowych –w szczególności: zasady najmu lokali, udział najemców wyłonionych w drodze przetargowej i bezprzetargowej, liczba oraz rozmieszczenie lokali użytkowych wynajmowanych na szczególnych warunkach (preferencyjnych stawkach czynszu).

Raport:

Analiza stawek czynszu lokali użytkowych w Rdzeniu Strefy Wielkomiejskiej  (PDF 2 MB)

Badanie dotyczące nieużytkowanych nieruchomości

Dokonano analizy występowania nieużytkowanych budynków, nieużytkowanych lokali użytkowych, nieużytkowanych niezabudowanych nieruchomości gruntowych oraz zidentyfikowano mechanizmy i czynniki, które powodują ich powstawanie oraz utrwalanie tego niekorzystnego zjawiska.

Raport:

Analiza przyczyn powstawania pustostanów (PDF 2 MB)

Analiza dotycząca mozliwości zapobiegania powstawaniu pustostanów

W toku prac przeanalizowano możliwości wprowadzenia instrumentów prawnych zapobiegających problemowi powstawania pustostanów w zakresie:

• wykorzystania obecnych instrumentów prawnych i finansowych dostępnych jednostkom samorządu terytorialnego,
• rekomendacji dotyczących zmian systemowych pozwalających na wprowadzanie nowych instrumentów niemożliwych do wykorzystania w obecnym stanie prawnym.

Raport:

Analiza prawna (PDF 617 KB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Lokale użytkowe, pustostany, nieruchomosci zaniedbane

Czynniki wyboru miejsca zamieszkania

Preferencje mieszkaniowe mieszańców Łodzi

W celu zbadania zainteresowania mieszkańców Łodzi zamieszkaniem w centrum miasta,  zbadano preferencje mieszkaniowe Łodzian oraz poddano szczegółowej diagnozie  warunki zamieszkania w obszarze pilotażowym.

Przedmiotem analizy kryteriów wyboru miejsca zamieszkania przez mieszkańców Łodzi jest zbadanie motywacji oraz realnych możliwości wyborów mieszkaniowych. Badanie uwzględnia:

• preferencje indywidualne w zakresie formuły i miejsca zamieszkania (jak np. własnościowe lub najem, typologia budynku, rynek pierwotny a rynek wtórny, standardy, lokalizacja itd.) oraz zestaw najważniejszych kryteriów w zakresie oczekiwanych cech otoczenia, jak np. pożądane funkcje, wymagania dotyczące mobilności, czynniki środowiskowe, 
• czynniki mogące mieć wpływ na wybór miejsca zamieszkania, jak np. zasobność, sytuacja rodzinna, subiektywna ocena emocjonalna,
• prognozy zmian i możliwe scenariusze dotyczące preferencji mieszkaniowych – ogólnie w skali miasta,
• preferencje poszczególnych grup mieszkańcóworaz odniesienie ich względem dzielnic.

Preferencje mieszkaniowe łódzkich studentów

Analizie przestrzennej poddano również obecne wybory miejsc zamieszkania przez studentów (akademiki publiczne oraz prywatne, a także kwatery prywatne), a także pożądane przez studentów miejsca zamieszkania z uwzględnieniem kosztów, metrażu na osobę oraz lokalizacji.  Wykonana analiza powinna wesprzeć proces decyzyjny dotyczący lokalizacji akademików miejskich bądź wchodzenie w partnerstwo z podmiotami prywatnymi.

Raporty:

Analiza kryteriów wyboru miejsca zamieszkania przez mieszkańców Łodzi (PDF 2 MB)

Analiza przestrzenna wyboru miejsc tymczasowego zamieszkania przez studentów (PDF 1 MB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Popyt na mieszkanie w centrum

Rekomendacje i modele dla prowadzenia procesu rewitalizacji

Integrowanie przedsięwzięć

W celu usprawnienia zarządzania procesem rewitalizacji wypracowano zestaw rekomendacji i modeli dla prowadzenia procesu rewitalizacji w centrum Łodzi oraz rekomendacje co do pobudzenia procesów inwestycyjnych w centrum Łodzi, także z wykorzystaniem formuły Partnerstwa Publiczno-Prywatnego.

Raport zawiera zestaw rekomendacji dla samorządu miasta Łodzi w zakresie integrowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z krótką diagnozą dotychczasowej praktyki w tym zakresie. Sformułowane rekomendacje zostały także wsparte opisem dobrych praktyk rewitalizacyjnych i około rewitalizacyjnych lub opisem przykładów ostrzegawczych zarówno z Polski, jak i zagranicy, wraz z komentarzem wskazującym w jaki sposób można je odnieść do miejscowych warunków Łodzi. 

Raport:

Rekomendacje w zakresie integrowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z diagnozą dotychczasowej praktyki (PDF 833 KB)

Modele realizacji przedsięwzięć z udziałem różnych podmiotów

W celu zbadania możliwości zaangażowania w realizację przedsięwzięć rewitalizacyjnych jak najszerszego spektrum podmiotów, opracowano modele przedsięwzięć rewitalizacyjnych dostosowanych do specyfiki różnorodnych podmiotów, które mogą być aktywne w procesie rewitalizacji. Dla każdego z modeli sporządzono charakterystykę jego wdrażania, uwzględniającą w szczególności: rodzaj podmiotu i przedsięwzięcia możliwego do realizacji, instrukcję działania „krok po kroku” dla podmiotów chcących podjąć przedsięwzięcie rewitalizacyjne, wskazanie dostępnych źródeł finansowania oraz opis procedur administracyjnych i ram prawnych a także wzory dokumentów przydatnych do realizacji zadania rewitalizacyjnego.

Raporty:

Opracowano łącznie osiem modeli przedsięwzięć rewitalizacyjnych z udziałem różnych podmiotów.

Model 1: Rewitalizacja obszarów z wykorzystaniem spółki SPV (PDF 854 KB)

Model 2: Rewitalizacja obszarów we współdziałaniu ze wspólnotami mieszkaniowymi (PDF 1 MB)

Model 3: Laboratorium innowacji miejskiej (PDF 1 MB)

Model 4: Kooperatywa mieszkaniowa (PDF 494 KB)

Model 5: Rewitalizacja z udziałem dewelopera (PDF 880 KB)

Model 6: Model "Zatrudnienie wspomagane"  (PDF 983 KB)

Model 7: Instytucja kultury jako podmiot procesu rewitalizacji (PDF 833 KB)

Model 8: Rewitalizacja we współpracy z organizacjami pozarządowymi (PDF 1 MB)

Instrumenty dynamizujące inwestycje w centrum Łodzi

Opracowano propozycje instrumentów dynamizujących inwestowanie w centrum Łodzi. W ramach opracowania zaproponowano szeroką listę możliwych do zastosowania instrumentów, narzędzi i rozwiązań, przy wsparciu których samorząd Łodzi lub podległe mu jednostki mogłyby wpływać stymulująco na proces inwestowania w nieruchomości w centrum Łodzi, jednak z zachowaniem możliwie skutecznego wpływu samorządu miasta Łodzi na rodzaje funkcji realizowanych przez inwestorów w centrum Łodzi.

Raport:

Opracowanie propozycji instrumentów dynamizujących inwestowanie w centrum Łodzi (PDF 639 KB)

Polityka czynszowa dla lokali użytkowych

W celu zbadania możliwości optymalnego wykorzystania gminnych lokali użytkowych, analizie poddano uwarunkowania rynkowe, prawne, administracyjno-organizacyjne, które należy wziąć pod uwagę przy projektowaniu polityki czynszowej. Opracowano rekomendacje dla polityki czynszowej w zakresie gminnych lokali użytkowych dotyczące pełniejszego ich wykorzystania, tak by spełnić zidentyfikowane potrzeby mieszkańców w zakresie brakujących funkcji i w rezultacie doprowadzić do ożywienia społeczno-gospodarczego centrum Łodzi. 

Raport:

Rekomendacje dla polityki czynszowej miasta w zakresie gminnych lokali użytkowych dla optymalnego ożywienia centrum miasta (PDF 3 MB)

Przedsięwzięcia w formule PPP

Na podstawie informacji o stwierdzonym w centrum Łodzi niezaspokojonym zapotrzebowaniu na niektóre funkcje oraz na podstawie zestawu analiz w zakresie nieruchomości w Łodzi przygotowano przykłady projektów możliwych do zrealizowania w centrum Łodzi w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Dla każdego projektu wskazano formułę realizacji projektu wraz z krótkim opisem jej zastosowania oraz rodzaje potencjalnych partnerów prywatnych, którzy mogliby być zainteresowani udziałem w danym projekcie.

Raport:

Wskazanie projektów możliwych do zrealizowania w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (PDF 3 MB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Modele i rekomendacje do procesu rewitalizacji

Rekomendacje w zakresie sytuacji społeczno-gospodarczej 

W celu zaprogramowania działań społeczno-gospodarczych szczegółowo przeanalizowano sytuację społeczno-gospodarczą mieszkańców obszaru pilotażowego, uwzględniając perspektywę mieszkańców oraz działających na tym obszarze instytucji publicznych i prywatnych (m.in. w zakresie pomocy społecznej, kultury, oświaty, rynku pracy, integracji społecznej, lokalnych pracodawców). Na podstawie analizy zgromadzonych materiałów sformułowano rekomendacje dla działań rewitalizacyjnych, mających na celu zmniejszanie i w przyszłości przeciwdziałanie zidentyfikowanym problemom społeczno-gospodarczym w centrum Łodzi.

Raport:

Zestaw analiz i rekomendacji w zakresie sytuacji społeczno-gospodarczej pilotażowego obszaru rewitalizacji Łodzi (PDF 6 MB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Pogłębiona analiza społeczno-gospodarcza

Wieloletni program edukacyjny

W odpowiedzi na niski stopień tożsamości lokalnej wśród mieszkańców Łodzi, opracowano wieloletni program edukacyjny pt. „Nasza Łódź”, mający na celu upowszechnienie wiedzy o Łodzi wśród najmłodszych mieszkańców miasta w celu budowania kapitału społecznego i łódzkiej tożsamości lokalnej, a przez to wspierający również proces rewitalizacji. Program skierowany był do dzieci i młodzieży oraz realizowany we współpracy z łódzkimi szkołami. W ramach Programu Edukacyjnego przeprowadzono rekrutację i szkolenia dla nauczycieli, zorganizowano konkurs dla nauczycieli na innowacyjne pomoce naukowe, zaprojektowano serie pomocy naukowych, zorganizowano zajęcia pozalekcyjne dla uczniów pn. Kóła Detektywów Łódzkich, opracowano podręcznik dla nauczycieli i scenariusze lekcji, na podstawie których przeprowadzono lekcje modelowe.

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Program edukacyjny

Partycypacja społeczna w procesie rewitalizacji

W celu zaangażowania mieszkańców Łodzi w proces rewitalizacji przeprowadzono szeroko zakrojony Program Partycypacji Społecznej. W ramach Programu przeprowadzno kampanię medialną dotyczącą rewitalizacji w Łodzi: wydano 2 numery gazety rewitalizacyjnej, wyemitowano spoty radiowe oraz wyprodukowano i wyświetlono w TVP Łódź reportaż „Łódź od nowa”. Ponadto przeprowadzno konsultacje społeczne w formie spotkań warsztatowych (8 spotkań), mobilnych punktów informacyjnych, spacerów badawczych, stałego centrum informacyjno-konsultacyjnego, przejażdżek łódzkim trambusem, gry miejskiej „Podaj cegłę” i warsztatów dla najmłodszych łodzian „Miasto w formie”. Dodatkowo zorganizowano spotkania w podwórkach i przestrzeni miejskiej tzw. "Łódzkie fajranty", gdzie bezpośrednio z mieszkańcami rozmawiano na temat rewitalizacji. W raporcie końcowym zawarto wnioski z realizacji Programu, opinie mieszkańców oraz rekomendacje dotyczące prowadzenia  działań partycypacyjnych.

Raport:

Program partycypacji społecznej (PDF 5 MB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Program partycypacyjny

Animacja społeczna

W ramach szeroko zakrojonej partycypacji społecznej zrealizowano również Program Animacji Społecznej. Celem Programu jest wspólne działanie, wymiana wiedzy i doświadczeń poprzez zorganizowanie w sieć współpracy różne podmioty działające na obszarze Strefy Wielkomiejskiej, takie jak: organizacje pozarządowe, animatorzy, artyści, instytucje kultury, podmioty ekonomii społecznej. W ramach Programu odbyły się cztery spotkania sieciujące: dwa Fora Animacji Społecznej „Do Wioseł” i dwa Laboratoria Społeczne,  stworzono bazę lokalnych podmiotów. Przeprowadzono konkurs na wsparcie mikrodziałań (m.in. warsztaty fotograficzne, plastyczne, skrzynki na dary dla bezdomnych, zabawy i animacje dla dzieci, warsztaty dla seniorów, pikniki dla mieszkańców, wywiady z seniorami, ekoskwerki). Mikrodziałania realizowane były przez lokalne podmioty (przedstawicieli instytucji, organizacji pozarządowych, grupy nieformalnych aktywistów) i miały na celu aktywizację i zaangażowanie mieszkańców w działania na rzecz innych mieszkańców i lokalnych wspólnot w obszarze Strefy Wielkomiejskiej.  

Raport:

Program Animacji Społecznej (PDF 1 MB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Program animacyjny - mikrodziałania i mikrowsparcie

Analiza zagrożeń dla procesu rewitalizacji

Celem opracowania było przeanalizowanie możliwych zagrożeń procesu rewitalizacji Strefy Wielkomiejskiej, w tym obszaru pilotażowego, wynikających z procesów urbanizacyjnych i społecznych, wywołanych przez działania odnowy miejskiej (np. gentryfikacja, wypychanie dotychczasowych mieszkańców) lub występujących w mieście (np. suburbanizacja, procesy rynku nieruchomości), dotyczących wszystkich wymiarów działań rewitalizacyjnych – przestrzennego, społecznego, kulturowego i gospodarczego. Przeanalizowano zagrożenia dla procesu rewitalizacji na etapie planowania, zarządzania, realizacji, monitorowania efektów w podziale na zagrożenia uniwersalne oraz charakterystyczne dla Strefy Wielkomiejskiej Łodzi. 

Raport:

Analiza zagrożeń dla procesu rewitalizacji (PDF 1 MB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Zagrożenia procesu rewitalizacji

Ewaluacja i monitoring procesu rewitalizacji

Na przykładzie rewitalizacji obszarowej centrum Łodzi zaplanowanej na w lata 2014-2020+, opracowano propozycje wskaźników głównych i pomocniczych przydatnych z punktu widzenia monitorowania oraz ewaluacji procesu rewitalizacji.

Raport:

System wskaźników w rewitalizacji (PDF 713 KB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Wskaźniki i mierniki rewitalizacji

Konkurs urbanistyczny

Przeprowadzono konkurs urbanistyczny wraz z komponentem partycypacyjnym na koncepcję architektury i zagospodarowania przestrzeni publicznej dla obszaru pilotażowego. W ramach konkursu zorganizowano warsztaty udziałem społeczności lokalnej ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców oraz obecnych i przyszłych potencjalnych interesariuszy. Celem konkursu było wyłonienie rozwiązań koncepcyjnych w zakresie urbanistycznej koncepcji funkcjonalno-przestrzennej, organizacji i zaprojektowania przestrzeni publicznych, rozwiązania wnętrz kwartałowych (przestrzeni półpublicznych), sposobów adaptacji istniejących budynków, zasad i sposobów realizacji nowej zabudowy, sytuowania i projektowania małej architektury dla przestrzeni publicznych w kwartałach znajdujących się w obszarze pilotażowym. Celem dodatkowym było uzyskanie propozycji/wizji projektowych dla poszczególnych, wskazanych przez organizatorów konkursu, przestrzeni publicznych oraz przykładowych rozwiązań architektonicznych dla obiektów znajdujących się na obszarze objętym konkursem.

Raport:

Konkurs architektoniczny (PDF 2 MB)

Więcej informacji w Łódzkim Lokalnym Centrum Wiedzy o Rewitalizacji:

Konkurs urbanistyczno-architektoniczny

Model prowadzenia rewitalizacji obszarów miejskich na wybranym obszarze w Mieście Łodzi - II etap pilotażu

II etap Pilotażu pn. „Opracowanie modelu prowadzenia rewitalizacji obszarów miejskich na wybranym obszarze w Mieście Łodzi – etap 2” rozpoczął się z początkiem 2017 roku i koncentruje się wokół dwóch kluczowych zagadnień – mieszkalnictwa i zarządzania procesem rewitalizacji. W projekcie zaplanowano wsparcie dla mieszkańców, którzy muszą się przeprowadzić na czas remontów, wypracowanie modelu zasiedlania wyremontowanych kamienic, stworzenie założeń funkcjonowania Domu Wielopokoleniowego, przeprowadzenie działań animacyjno-integracyjnych przy wsparciu organizacji pozarządowych, opracowanie modelu funkcjonowania Łódzkiego Centrum Usług Społecznych, wsparcie przedsiębiorców, projektowanie przestrzeni publicznej z udziałem mieszkańców, działania edukacyjne (w tym dla urzędników) czy wreszcie opracowanie modelu zarządzania rewitalizacją. Poniżej zaprezentowano wybrane działania, które udało się zrealizować, i które stanowić mogą modele rozwiązań dla innych miast. Ponieważ projekt wciąż trwa należy spodziewać się kolejnych rezultatów i produktów.

Gospodarze Obszaru i Latarnicy Społeczni

Jako najważniejsze osiągnięcie II etapu Pilotażu wskazać można niewątpliwie wypracowanie i przetestowanie modelu dwóch nowych funkcji w urzędzie miasta: Gospodarzy Obszaru oraz Latarników Społecznych. To idea, która łączy zagadnienia polityki mieszkaniowej, polityki społecznej, a także zarządzania procesem rewitalizacji. Zarządzania, gdyż coraz wyraźniej jako jedno z podstawowych wyzwań rewitalizacyjnych jawi się to, jak skutecznie przejść w działaniach rewitalizacyjnych ze skali makro (z perspektywy ogólnomiejskiej czy dzielnicy) do skali mikro (skupiając się na pojedynczej rodzinie). Działania zaproponowane w Łodzi, wydają się jak na razie, najlepiej opracowaną odpowiedzią na to wyzwanie.

Wnioski z wcześniejszych działań miasta wskazywały na potrzebę wprowadzenia funkcji Operatora/Kierownika/Koordynatora Obszaru Rewitalizacji/Kwartału. Taka osoba miałaby zaspokajać potrzebę lepszego dostępu mieszkańców do informacji dotyczących bieżących działań rewitalizacyjnych, w tym zwłaszcza przeprowadzek. Ostatecznie ideę tę ujęto w formule Gospodarzy Obszarów (w Łodzi powołano 8 Gospodarzy) – zajmujących się ściśle określonym fragmentem obszaru rewitalizacji, których zadaniem jest utrzymywanie bieżącego kontaktu z mieszkańcami, objętymi przeprowadzkami. Prowadzony dialog ma być oparty na zasadach partnerstwa i zmierzać do wypracowania możliwie satysfakcjonującego dla mieszkańców wariantu przeprowadzki. Z drugiej strony Gospodarz Obszaru ma możliwość wstępnego rozpoznania, czy rodzina, z którą się kontaktuje, nie boryka się z innymi problemami życiowymi, w rozwiązaniu których może potrzebować wsparcia.

Tu pojawia się postać Latarników Społecznych, którzy wspierają Gospodarzy Obszarów w pracy z mieszkańcami wymagającymi szczególnej pomocy w rozwiązywaniu dotykających ich problemów. Pełnią w ten sposób rolę „osobistych opiekunów” odpowiedzialnych za koordynację i zapewnienie kompleksowego wsparcia poszczególnym osobom. Na obszarze rewitalizacji działa 8 Latarników Społecznych. Istotnym elementem pracy Latarnika jest „sieciowanie”, a więc wymiana informacji o osobach, instytucjach, organizacjach, które pracują lub mogą pracować z daną rodziną oraz doprowadzanie do nawiązania kontaktów i współpracy między nimi. Ma to prowadzić do tego, aby jak najlepiej wykorzystywać dostępne kompetencje i możliwości, a współdziałanie było jak najskuteczniejsze. W konkretnych przypadkach, przy kumulacji problemów w danym środowisku, współdziałanie powinno przyjmować formę Doraźnego Zespołu Merytorycznego – nieformalnej ale „zinstytucjonalizowanej” współpracy przedstawicieli różnych podmiotów. Skład takiego Zespołu zależy od aktualnej sytuacji oraz problemów, jakie dotknęły daną rodzinę. Przykładowo w najbardziej standardowej sytuacji związanej z przeprowadzką rodziny objętej wsparciem instytucji pomocy społecznej trzon Zespołu tworzą: Latarnik Społeczny, Gospodarz Obszaru oraz pracownicy socjalni pracujący z rodziną przed i po przeprowadzce. Kolejnym ważnym elementem działalności Latarnika Społecznego jest Indywidualny Plan Wsparcia tworzony wspólnie z zainteresowaną osobą. Dokument ten ma określać zadania obu stron (jednakże przy wyraźnym dążeniu do rozwoju samodzielności zainteresowanego) i stanowić ich zobowiązanie do pracy nad zmianą sytuacji życiowej mieszkańca. Plan powinien być formułowany metodą małych kroków tak, aby nawet niewielkie postępy mogłyby zostać odnotowane jako sukces i tym samym mobilizować do dalszych działań na rzecz pozytywnych zmian. W efekcie udało się stworzyć wbudowany w struktury urzędu efektywny mechanizm zarządzania, który ma służyć zwiększaniu poczucia bezpieczeństwa mieszkańców, łagodzeniu niedogodności wynikających z przeprowadzek oraz zapewniający mieszkańcom łatwy dostęp do wiedzy o działaniach rewitalizacyjnych. Dodatkowo urzędnicy moją możliwość uzyskania informacji zwrotnej, jak ich działania oceniane są przez lokalną społeczność.

Grupa Gospodarzy Obszarów oraz Latarników Społecznych pracuje w jednym zespole pod okiem Koordynatora w strukturach Biura ds. Rewitalizacji Urzędu Miasta Łodzi. Praca zespołowa pozwala na czerpanie z różnorodnych doświadczeń i wiedzy poszczególnych osób. Latarnik Społeczny w Łodzi to nowa funkcja w systemie wsparcia i rozwiązywania problemów społecznych i o ile Gospodarz Obszaru wpisuje się w dotychczasowe struktury, to konieczne okazało się określenie zakresu działań dla Latarnika (uzupełniających zadania Gospodarza), i wypracowanie ścieżki rozwoju kompetencji Latarnika: regularne superwizje, działania edukacyjne zwiększające wiedzę i kompetencje oraz ocenę pracowniczą – co nie jest standardowym działaniem w urzędach. Ponieważ Latarnicy Społeczni i Gospodarze Obszarów są grupą szczególnie mocno narażoną na wypalenie zawodowe konieczne okazało się zbudowanie skutecznego systemu wsparcia – superwizje pomagają w emocjo­nalnym oddzieleniu problemów, z którymi mierzą się zawodowo, tak aby w efekcie mogli oni skutecznie i efektywnie współpracować z mieszkańcami.

Model funkcjonowania Latarnika Społecznego opisano w „Podręczniku dla Latarników Społecznych”. Podręcznik pokazuje na czym polega praca Latarników, jakie etapy się na nią składają, z jakich narzędzi mogą korzystać, jak organizują współpracę z przedstawicielami innych służb, w jaki sposób rozwijają kompetencje, jak ich praca może być wspierana przez miasto.

Materiały do pobrania:

1. Podręcznik dla Latarników Społecznych (PDF 8 MB)
2. Narzędzia pracy Latarnika Społecznego (DOC 3 MB)
3. Dokumenty do przetargu na świadczenie usługi doradztwa eksperckiego w dziedzinie tworzenia modelu funkcjonowania Latarnika Społecznego dostępne są na stronie lokalnego centrum wiedzy  (Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne uchybienia związane ze stosowaniem przepisów ustawy Pzp)

Program szkoleniowy „Łódź Rewitalizuje Kompetentnie”

Wprowadzenie nowych funkcji w urzędzie (Gospodarze Obszarów, Latarnicy Społeczni), wypracowanie nowatorskich rozwiązań i narzędzi służących rewitalizacji (Komitet Rewitalizacji, Specjalna Strefa Rewitalizacji), a przede wszystkim skala działań wynikających z GPR spowodowała konieczność wyrównania wiedzy pomiędzy wszystkimi uczestnikami, którzy są zaangażowani w proces rewitalizacji. Program szkoleniowy „Łódź Rewitalizuje Kompetentnie” został przygotowany pod hasłem „Wiedza – umiejętności – postawy: rozwijanie kompetencji zawodowych, personalnych i społecznych niezbędnych w procesie rewitalizacji”. Ma on niewątpliwie nowatorski charakter – dotąd tego typu szkoleń dla rewitalizatorów nie organizowano, po drugie zaplanowano go z rozmachem – 266 przeszkolonych osób, 19 grup szkoleniowych, 5 dni szkoleniowych dla każdego uczestnika, łącznie 760 godzin warsztatów i wykładów, 2 ścieżki szkoleniowe, 8 modułów tematycznych, 7 ekspertów: od rewitalizacji, prawnik, psycholog czy socjolog. Szkolenie wyróżnia przede wszystkim merytoryka – obok wprowadzenia w tematykę rewitalizacji i jego łódzkiej specyfiki znalazły się kwestie dotyczące dylematów i wątpliwości związanych z procesem rewitalizacji, odkrywania wielowarstwowości przestrzeni miejskiej, zawiłości prawnych i złożoności społecznej na tle konkretnych łódzkich wyzwań. Równocześnie dwa dni poświęcono „technikom miękkim” szczególnie przydatnym w niełatwych środowiskach, w którym działają uczestnicy szkolenia – doskonaleniu zdolności komunikacyjnych, umiejętności słuchania, reagowania na różne sytuacje oraz rozwiązywania konfliktów oraz przełamywaniu stereotypów i uprzedzeń. Szkolenia zróżnicowano pod kątem dwóch grup docelowych – Gospodarzy Obszarów i Latarników Społecznych oraz szerokiego grona pracowników Urzędu Miasta Łodzi, innych instytucji publicznych zajmujących się zagadnieniami społecznymi na obszarze rewitalizacji, a także przedstawicieli NGO – tych, którzy bezpośrednio lub pośrednio uczestniczą w realizacji „Programu Rewitalizacji Łodzi 2026+”. Cały program szkolenia został zawarty w specjalnie przygotowanych skryptach „Łódź Rewitalizuje Kompetentnie”.

Wartością dodaną okazał się aspekt integracyjny szkolenia – chociaż większość uczestników zajmowała się pokrewnymi zagadnieniami, to jednak w wielu przypadkach ich drogi przecięły się dopiero w grupie szkoleniowej. Pięć dni spędzone na wspólnej pracy owocowało nawiązaniem nieformalnych relacji, które niewątpliwie pomagać będą w przyszłej pracy. Biuro ds. Rewitalizacji dokonało słusznego wyboru decydując, aby skład poszczególnych grup szkoleniowych był maksymalnie zróżnicowany – dawało to lepsze efekty nie tylko w zakresie integracji uczestników, ale także możliwości dyskusji czy konfrontacji czasami bardzo odległych punktów widzenia. Równocześnie okazało się, że należy wzmocnić przekaz wewnątrz urzędu co do istoty, celów i wyzwań postawionych w programie rewitalizacji, z uwzględnieniem złożoności i dynamiki procesu rewitalizacji. Tym samym szkolenia oraz wszelkie działania edukacyjno-integracyjne należy traktować jako ważny element budowania sprawnego systemu zarządzania procesem rewitalizacji.

Materiały do pobrania:

1. Skrypt szkolenia „Łódź Rewitalizuje Kompetentnie” dla Gospodarzy Obszarów i Latarników Społecznych (PDF 3 MB)
2. Skrypt szkolenia „Łódź Rewitalizuje Kompetentnie” realizatorów GPR w Łodzi  (PDF 3 MB)
3. Dokumenty do przetargu na świadczenie usługi szkoleniowej polegającej na opracowaniu i wykonaniu materiałów szkoleniowych oraz opracowaniu na ich podstawie programu szkoleń (w formie warsztatów), a także ich organizacji i przeprowadzeniu dostępne są na stronie lokalnego centrum wiedzy  (Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne uchybienia związane ze stosowaniem przepisów ustawy Pzp)

Projektowanie partycypacyjne

Wypracowanie modelu prowadzenia partycypacji społecznej w projektowaniu przestrzeni publicznej który dalece wykracza poza standardowy sposób prowadzenia konsultacji przy realizacji inwestycji publicznych) oraz wytycznych dla projektantów wybranych ulic to cel inicjatywy „Zmieniamy ulice”. Działanie to bazuje zarówno na doświadczeniach wypracowanych w realizacji I etapu pilotażu, jak i wcześniejszych doświadczeń, związanych z realizacją inwestycji publicznych, zwłaszcza tzw. woonerfów. Ideą jest zaangażowanie wszystkich interesariuszy projektu w proces partycypacji już od wczesnego etapu, co pozwala na stworzenie trwałych relacji z mieszkańcami i oparcie całości działań na długookresowym dialogu z nimi. Dotąd udało się przeprowadzić pierwszy etap działań, tzn. budowanie wstępnych, wyjściowych założeń projektu, poprzedzających przygotowanie koncepcji i dokumentacji technicznej. Debata społeczna wokół projektu niedługo zostanie ponownie ożywiona wraz z przejściem do kolejnego etapu prac projektowych.

W ramach działania „Zmieniamy ulice” w okresie od grudnia 2017 r. do stycznia 2018 r. przeprowadzono proces partycypacji i stworzono koncepcje dla czterech inwestycji zaplanowanych na Starym Polesiu obejmujących: odcinek Lipowa-Próchnika (między al. 1 Maja a ul. Żeromskiego), ul. Lipowej (między ul. Więckowskiego a ul. Zieloną) oraz ul. 28 Pułku Strzelców Kaniowskich (dwa fragmenty między ul. Więckowskiego a ul. 6 Sierpnia, wraz ze skwerem na skrzyżowaniu z ul. 6 Sierpnia).

Przeprowadzone działania konsultacyjne realizowane przez Biuro ds. Rewitalizacji we współpracy z łódzkim stowarzyszeniem oraz architektem objęły: spacery diagnostyczne (w tym z udziałem dzieci), warsztaty edukacyjno-planistyczne dla dzieci, planistyczne spotkania warsztatowe z makietami ulic z udziałem mieszkańców, a także 6 dyżurów konsultacyjnych. Działania te wspierali Ambasadorzy na wskazanych ulicach, którzy odpowiedzialni byli za przekazywanie informacji o planowanych spotkaniach i inicjatywach. Ten etap zakończył się opracowaniem koncepcji przebudowy ulic, które poddane zostały ocenie. W dalszej kolejności na podstawie materiałów z konsultacji zostały sformułowane i zaprezentowane wytyczne do projektowania przebudowy ulic. Staną się one podstawą opracowania dokumentacji przetargowej na wyłonienie autora dokumentacji projektowej. Podsumowanie z prowadzonych działań zostały spisane w Raporcie z działań partycypacyjnych „Wytyczne projektowe. Ulice Starego Polesia – Projekt Zmieniamy Ulice”.

I choć cały proces wypracowywania konkretnych zmian w przestrzeni miejskiej jeszcze się nie zakończył i potrzeba czasu do ich zaistnienia, to pokusić się można o stwierdzenie, że udało się uzyskać już na takim wczesnym etapie akceptację dla proponowanych zmian. Szczegółowe informacje o projekcie Zmieniamy Ulice udostępniane były na dedykowanej stronie internetowej oraz prezentowane na profilu FB: Zmieniamy Ulice.

Materiały do pobrania:

1. Raport z działań partycypacyjnych „Wytyczne projektowe. Ulice Starego Polesia – Projekt Zmieniamy Ulice”  (PDF 14 MB)
2. Kwestionariusz projektu „Zmieniamy ulice” (mieszkańcy osiedla) (PDF 497 KB)
3. Kwestionariusz projektu „Zmieniamy ulice” (odwiedzający / użytkownicy osiedla) (PDF 501 KB)
4. Dokumenty do przetargu na opracowanie modelu prowadzenia partycypacji społecznej w projektowaniu przestrzeni publicznej dla inwestycji miejskich dostępne są na stronie lokalnego centrum wiedzy o rewitalizacji (Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne uchybienia związane ze stosowaniem przepisów ustawy Pzp)

Pilotaż rewitalizacji w Łodzi - film

Obejrzyj film i zainspiruj się do działania. Projekt pilotażowy w Łodzi realizowany ze środków POPT 2014-2020, miał na celu wsparcie miasta w prowadzeniu rewitalizacji, w tym wsparcie dla mieszkańców, którzy muszą się przeprowadzić na czas remontów, wypracowanie modelu zasiedlania wyremontowanych kamienic, stworzenie założeń funkcjonowania domu wielopokoleniowego, przeprowadzenie działań animacyjno-integracyjnych przy wsparciu organizacji pozarządowych, opracowanie modelu funkcjonowania Łódzkiego Centrum Usług Społecznych, wsparcie przedsiębiorców, czy projektowanie przestrzeni publicznej z udziałem mieszkańców.