Rybnik

Rewitalizacja – nowa energia rybnickiej tradycji

Rybnik to 130-tysięczne miasto położone na Górnym Śląsku. Tworzy je 27 dzielnic, z których każda posiada swoją własną historię, czasem kulturową odrębność, a przede wszystkim ludzi związanych nierozłącznie ze swoją „małą ojczyzną”. W każdej części miasta widać ślady wielowiekowej historii i dynamicznego rozwoju przemysłu głównie węglowego. Niestety zaniedbywane przez dziesięciolecia zabytkowe obiekty oraz otaczająca je przestrzeń miejska utraciły swoją świetność. Dlatego celem rewitalizacji w Rybniku jest ochrona i wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego – aby zabytkowe budynki, założenia przestrzenne nie tylko odzyskały swój blask, ale stały się integralną częścią miasta.

Obszar rewitalizacji w Rybniku, choć to niespełna 5% powierzchni miasta, obejmuje 6 dzielnic (Niewiadom, Niedobczyce, Chwałowice, Paruszowiec-Piaski, Śródmieście, Boguszowice) i blisko 25%mieszkańców miasta. Obszar pilotażowy zawężono do wybranych fragmentów z pięciu dzielnic podkreślających industrialne dziedzictwo Rybnika, gdzie jednocześnie problem ochrony i wykorzystania potencjałów dziedzictwa kulturowego jest najbardziej nasilony. Koncepcja projektu modelowego pn. „Rewitalizacja miasta – nowa energia rybnickiej tradycji” proponuje wykorzystanie dorobku kulturowego miasta i zmianę sposobu jego postrzegania z bariery na impuls oraz kluczowy bodziec w rozwoju bezpośredniego otoczenia. Nie da się tego dokonać bez połączenia działań w temacie wiodącym z działaniami związanymi z mieszkalnictwem, kształtowaniem przestrzeni miejskiej oraz edukacją. Wszystkie działania były jednocześnie skoncentrowane na:

• dialogu z mieszkańcami obszaru pilotażowego,
• aktywnym włączeniu lokalnej społeczności w kształtowanie przestrzeni tych terenów,
• zachęceniu osób młodych do poznawania obiektów dziedzictwa kulturowego Rybnika, w tym dzielnic z obszaru rewitalizacji.

Zdjęcia dzielnic stanowiących obszar pilotażowy: Chwałowice, Niedobczyce, Niewiadom, Paruszowiec-Piaski, Śródmieście

Przygotowanie procesu rewitalizacji

Podstawą procesu rewitalizacji w Rybniku jest „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Rybnika do 2020 roku” (link: https://www.rybnik.eu/rewitalizacja/lokalny-program-rewitalizacji/) przyjęty Uchwałą nr 662/XLIII/2017 Rady Miasta Rybnika z dnia 14 grudnia 2017 r.  Dodatkowo, aby trafniej zaprogramować działania w ramach rewitalizacji przeprowadzono pogłębione analizy w zakresie problemów społeczno-gospodarczych obszaru rewitalizacji i potrzeb mieszkaniowych miasta ze szczególnym uwzględnieniem obszaru rewitalizacji.

Analiza problemów społeczno-gospodarczych umożliwiła zdiagnozowanie problemów, określenie ich skali oraz stanowi podstawowy materiał źródłowy do realizacji kolejnych projektów na obszarze rewitalizacji. Dokument obok analizy problemów społecznych zawiera opis działalności instytucji pomocowych, diagnozę uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym i kulturalnym, odnosi się do znaczenia Internetu w życiu mieszkańców, przedsiębiorczości, potencjałów, newralgicznych miejsc, oraz wskazuje wnioski, rekomendacje, a także możliwości finansowania projektów i przedsięwzięć.

Z uwagi na fakt, iż zdegradowane obiekty tworzące krajobraz kulturowy miasta to w znaczącej części osiedla patronackie, analiza dotycząca potrzeb mieszkaniowych stanowi podstawę do podjęcia decyzji o docelowym przeznaczeniu budynków, pozwala ocenić sytuację w mieście oraz obrać właściwe kierunki polityki mieszkaniowej. Badania obejmowały takie obszary jak:

• oczekiwania dotyczące otoczenia budynku mieszkalnego – lokalizacji, bezpośredniego otoczenia budynku i skomunikowania z resztą miasta,
• oczekiwania dotyczące jakości i standardu budynku,
• oczekiwania dotyczące standardu idealnego mieszkania,
• wizerunek obszarów rewitalizacji,
• zapotrzebowanie na mieszkania chronione, do usamodzielnienia, do programów wychodzenia z bezdomności, w tym badanie opinii mieszkańców o sąsiadowaniu z tego typu mieszkaniami itp.,
• aktualna sytuacja stanu mieszkalnictwa w mieście.

Materiały do pobrania:  

• Pogłębiona analiza problemów społeczno-gospodarczych obszaru rewitalizacji w Rybniku (PDF 8 MB)
• Analiza potrzeb mieszkaniowych miasta ze szczególnym uwzględnieniem obszaru rewitalizacji wraz z rekomendacjami i montażem finansowym (PDF 19 MB)

Program animacyjno-partycypacyjny

Obszar rewitalizacji objęty pilotażem cechuje niski poziom aktywności społecznej. Mając to na uwadze, w ramach projektu zaplanowano opracowanie i wdrożenie programu animacyjno-partycypacyjnego. W celu realizacji programu i zapewnienia jak najszerszego udziału społeczności wykorzystano dwa podstawowe narzędzia aktywizacji animatorów społecznych oraz mikrogranty (czyli wsparcie małych projektów obywatelskich). Za całość działań odpowiadały dwie lokalne organizacje pozarządowe wybrane w otwartym konkursie ofert: Stowarzyszenie Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS oraz Stowarzyszenie 17-tka.

Program powstawał w trzech etapach:

Etap 1: Zapewnienie wsparcia dla mieszkańców obszarów rewitalizacji czyli działaniaanimacyjne na rzecz społeczności lokalnych z pięciu dzielnic. W każdej dzielnicy działał jeden animator, którego zadaniem była praca ze społecznością lokalną m.in. poprzez: bieżące informowanie o działaniach w zakresie rewitalizacji, zapewnianie dzieciom opieki i atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu, współpraca przy realizacji inicjatyw lokalnych tzw. mikrograntów. W działaniach animacyjnych szczególny nacisk położony został na przedstawienie wartości dziedzictwa kulturowego obszarów rewitalizacji.

Etap 2: Przeprowadzenie konkursów na realizację inicjatyw obywatelskich – konkursy pn. „Rybnik reWITA – włącz się!”. Konkursy były narzędziem umożliwiającym mieszkańcom realizację działań w swoim najbliższym otoczeniu. Ich celem była integracja, wspieranie rozwoju postaw obywatelskich i zwiększenie zaangażowania w życie lokalnych społeczności. Możliwa wartość dofinansowania pojedynczej inicjatywy wynosiła 3.000 zł. W ramach trzech edycji konkursu zrealizowano 105 inicjatyw obywatelskich. Zakres dofinansowanych działań obejmował warsztaty, pikniki i festyny, działania skierowane do różnych grup wiekowych: dzieci, seniorów czy całych rodzin. Zrealizowano także drobne inicjatywy inwestycyjne dzięki czemu powstały miejsca do zabawy dla dzieci, miejsca do wypoczynku z altankami, które zbudowali mieszkańcy.

Etap 3: Jako podsumowanie już zrealizowanych działań i wytyczne do kolejnych powstał dokument pn. „Program animacyjno-partycypacyjny”. Program zawiera diagnozę środowiska w każdym z obszarów objętych działaniami projektowymi , opis prowadzonych działań animacyjnych oraz rekomendacje kolejnych przy uwzględnieniu specyfiki miejsca, historii i dziedzictwa kulturowego podobszarów oraz indywidualnych cech społeczności lokalnych.

Na podstawie Programu opracowano zakres kolejnego projektu pn. „reWITA”, który uzyskał współfinansowanie w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2014-2020. Projekt realizowany jest w latach 2019-2020 i ma na celu kontynuację działań związanych z wzmacnianiem potencjału 5 lokalnych społeczności w dzielnicach Boguszowice, Chwałowice, Niedobczyce, Niewiadom i Paruszowiec-Piaski.

Zdjęcia ze zrealizowanych działań animacyjnych i mikrograntów

Dzięki programowi możliwa była m.in. produkcja fabularyzowanego filmu dokumentalnego opowiadającego o losach pochodzącego z Chwałowic Jerzego Malchera pt. „Jerzy Malcher – między Londynem a Rybnikiem”.

Zwiastun filmu:

Materiały do pobrania:

Program animacyjno-partycypacyjny z załącznikami (ZIP 10 MB)

Program edukacji regionalnej

Ponieważ zagadnienie rewitalizacji nie funkcjonowało dotychczas w świadomości mieszkańców Rybnika, a proces ten trwać będzie wiele lat, ważne jest aby młodzi ludzie mieli wiedzę na ten temat i akceptowali podejmowane działania. Jednocześnie istnienie opuszczonych, zdegradowanych obiektów zabytkowych, tworzących krajobraz kulturowy miasta tworzy negatywne stereotypy takich przestrzeni, stygmatyzuje osoby tam mieszkające. Wprowadzenie działań edukacyjnych do szkół ma pomóc kształtować w uczniach już od najmłodszych lat troskę o przestrzeń, w której żyją, zaczynając od zrozumienia tej przestrzeni i jej kontekstu historycznego i kulturowego. Opracowanie programu edukacji regionalnej wspierającego proces rewitalizacji w mieście Rybniku, ma pomóc budować kapitał społeczny i wzmocnić zrozumienie lokalnej tożsamości miejsc objętych przekształceniem aby zachować ich autentyczność.

Działanie obejmowało opracowanie i wykonanie materiałów dydaktycznych dla realizacji programu edukacji regionalnej z elementami rewitalizacji dla klas IV rybnickich szkół podstawowych, przeprowadzenie zajęć dla nauczycieli i dzieci oraz organizację wizyt studyjnych w obiektach dziedzictwa kulturowego na obszarach rewitalizacji. Powstałe materiały edukacyjne: „Energia tradycji. Podręcznik edukacji regionalnej dla nauczycieli”, „Zeszyt Ćwiczeń – Kluska Wandruska”, kartonowa makieta familoka do składania przez pięcioosobowe grupy uczniów, puzzle z motywem Rybnika, gra memory „Dzielnica, Ulica, Podwórko” przekazane zostały do rybnickich szkół podstawowych.Ważnym elementem edukacji regionalnej były wizyty studyjne w poszczególnych dzielnicach Rybnika. Łącznie w trakcie trwania programu zorganizowano 95 wizyt studyjnych dla wszystkich klas IV rybnickich szkół podstawowych. Dzieci z entuzjazmem uczestniczyły w wizytach, działanie bardzo pozytywnie zostało ocenione przez nauczycieli i dyrektorów szkół. Finalnie od 2017 r. przez trzy kolejne lata szkolne w 27 rybnickich szkołach realizowane były lekcje edukacji regionalnej z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa kulturowego. Zajęcia będą kontynuowane w kolejnym roku szkolnym 2020/2021.

Zdjęcia pomocy naukowych

Materiały do pobrania:

• Energia tradycji. Podręcznik edukacji regionalnej dla nauczyciel (PDF 16 MB)
• Zeszyt Ćwiczeń – Kluska Wandruska (PDF 19 MB)
• Pomoce edukacyjne (puzzle, makieta, gra memory) (ZIP 49 MB)

Zanim pojawią się rusztowania – opracowanie dokumentacji technicznej

Niewiele już pozostało na Górnym Śląsku miejsc, w których można dotknąć historii – w Rybniku można jednak zobaczyć i doświadczyć niektóre z nich. Są to m.in. zabytkowa Kopalnia Ignacy, Zespół poszpitalny „Juliusz” czy familoki. W Rybniku istnieje silne przeświadczenie, że obecne pokolenie z jednej strony jest odpowiedzialne za dziedzictwo przeszłości, z drugiej – za kreowanie odpowiedzialnej wizji przyszłości. To wzajemne przenikanie tego co było, jest i może być doskonale obrazują działania miasta dotyczące przywracania mieszkańcom zabytkowych przestrzeni. Dlatego w ramach projektu modelowego miasto opracowało inwentaryzacje, ekspertyzy techniczne i dokumentacje projektowe, dzięki którym będą mogły być zrealizowane inwestycje zaplanowane w „Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta Rybnika do 2020 roku”.

W ramach projektu modelowego współfinansowano:

• inwentaryzację obiektów zabytkowej Kopalni Ignacy,
• inwentaryzację zabytkowych obiektów Zespołu poszpitalnego „Juliusz” (Pawilon Rafał i budynek dawnego oddziału dermatologicznego),
• projekt wykonawczy aranżacji wystawienniczej i dokumentacji instalacji technicznej do obsługi wystawy stałej w budynku „Rafał”,
• ekspertyzy techniczne wraz z inwentaryzacją i określeniem kosztów modernizacji 25 budynków mieszkalnych położonych w obszarze rewitalizacji w dzielnicy Paruszowiec-Piaski
• dokumentację projektowo-kosztorysową modernizacji w formule modułowo-stalowej 9 budynków przy ulicy Przemysłowej w dzielnicy Paruszowiec-Piaski.

Dokumentacje te były niezbędne do rozpoczęcia prac remontowych, konserwatorskich i modernizacyjnych.

W 2019 r. rozpoczęły się dwie inwestycje dot. modernizacji budynków nadszybia i maszynowni szybu „Kościuszko” oraz budynku byłej sprężarkowni w zabytkowej Kopalni Ignacy. Miasto pozyskało na ten cel środki z funduszy europejskich. W wyremontowanych obiektach nadszybia i maszynowni szybu „Kościuszko” powstać ma wystawa nawiązująca do historii tego miejsca i pary jako źródła energii wykorzystywanego w przemyśle. Wystawa będzie miała charakter centrum nauki, a zwiedzający będą mogli poszczególne stanowiska poznawać empirycznie. Niezwykłą atrakcją będzie też możliwość  zobaczenia pracującej maszyny parowej z roku 1920 Linke-Hofmann-Werke AG – BRESLAV o mocy 1800 koni mechanicznych. Budynek byłej sprężarkowni zostanie poddany kompleksowej przebudowie, w celu zmiany pierwotnej funkcji przemysłowej na nową wspomagającą proces rewitalizacji dzielnicy Niewiadom. Wśród planowanych aktywności znalazły się świetlica środowiskowa, miejsce spotkań dla lokalnej społeczności, miejsce prowadzenia działań kulturalnych. Ostatnim etapem modernizacji zabytku jest zagospodarowanie terenu pomiędzy poszczególnymi budynkami na potrzeby lokalnej społeczności. Zakres prac obejmuje stworzenie na nieużytkowanym obecnie terenie byłej kopalni, miejsca rekreacyjno-wypoczynkowego dedykowanego głównie mieszkańcom osiedla przy ulicy Gustawa Morcinka, będącego kluczowym obszarem rewitalizacji w dzielnicy Niewiadom. W ramach zagospodarowania powstaną strefy o charakterze naukowo-doświadczalnym – „Plac pary” i „Ogród doświadczeń”, łąka miejska czy plac zabaw. Także na realizację tej inwestycji miasto pozyskano środki unijne. Inwestycje uzupełnią wykonane we wcześniejszych latach modernizacje budynku stolarni, maszynowni szybu „Głowacki” oraz wieży ciśnień.

Zagospodarowanie terenów byłej Kopalni Ignacy – zdjęcia z realizowanych prac remontowych, wizualizacje, zdjęcia po remoncie

Kompleks byłego Szpitala Miejskiego nr 1, zwanego „Juliuszem” (od inicjatora jego powstania – doktora Juliusza Rogera), powstał w II połowie XIX wieku, a jako szpital przestał funkcjonować ok. 2000 r. Na obszarze zabytkowego kompleksu architektonicznego miasto planuje stworzyć „Strefę Juliusza”. Koncepcja obejmuje wprowadzenie nowych funkcji do poddanych renowacji budynków poszpitalnych z jednoczesnym wprowadzeniem nowoczesnej infrastruktury usługowo-administracyjnej. Dzięki środkom unijnym, w przebudowanym budynku dawnego oddziału dermatologicznego funkcjonuje już Ośrodek Rodzinnej Pieczy Zastępczej oraz filia Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego. W nowocześnie zagospodarowanej przestrzeni znajduje się również miejsce na działalność w zakresie wsparcia terapeutycznego, psychologicznego i mediacyjnego w ramach Rybnickiej Akademii Rodziny. Rozpoczął się także remont budynku „Rafał”, gdzie znajdzie się nowoczesna przestrzeń wystawiennicza poświęcona historii medycyny i farmacji. Niezależnie od prac prowadzonych na „Juliuszu” przez miasto, trwa również remont najmniejszego z historycznych segmentów kompleksu – budynku dawnej apteki, w którym mieściły się  też gabinety lekarskie. Tę inwestycję prowadzi Izba Rzemieślnicza w Rybniku. W zabytkowym budynku z finansową pomocą Unii Europejskiej zostaną urządzone sale do praktycznej nauki zawodu dla przyszłych fryzjerów, budowlańców i sprzedawców, powstaną też pracownia gastronomiczna i rysunku technicznego. Kolejne zaplanowane inwestycje to utworzenie Rybnickiego Ośrodka Geriatrycznego ROGER. W nowym budynku zamieszkać mają osoby w podeszłym wieku, a wszystkie mieszkania posiadać będą stałą opiekę medyczną. Działać tu będzie również Regionalne Centrum Telemedycyny, Zakład Opiekuńczo-Leczniczy i przedszkole. Najdroższa będzie modernizacja największego z zabytkowych budynków, czyli pawilonu „Juliusz”. Oszacowane na prawie 22 mln zł koszty adaptacji budynku na edukatorium prezentujące dziedzictwo kulturowe miasta i regionu, oprócz prac budowlanych obejmują też m.in. zainstalowanie stałej wystawy opartej o motywy związane z ważną historyczną postacią doktora Juliusza Rogera – inicjatora budowy szpitalnego kompleksu. W Strefie Juliusza powstanie również WEBER Park biurowiec w standardzie A, a dotychczasowy Park Bukówka zyska funkcjonalność balneoparku z łaźniami Priessnitza. Plan rewitalizacji całego kwartału jest  ambitny, wymagający czasu i środków, ale władze miasta i mieszkańcy wierzą, że warto podjąć ten wysiłek aby przywrócić to miejsce miastu. 

Zagospodarowanie kompleksu poszpitalnego – zdjęcia z realizowanych prac remontowych pawilonu Rafał

Oprócz zagospodarowania budynków poprzemysłowych miasto przygotowuje się także do remontów familoków. Familoki to budynki mieszkalne na patronackich osiedlach robotniczych. W Rybniku zlokalizowane są przy ulicy Słonecznej, Przemysłowej i przy ulicy Porucznika K. Ogrodowskiego. Powstały pod ko­niec XIX i na początku XX w. dla pracowników nieistniejącej dziś Huty „Silesia”. Dziś osiedla ob­jęte są ochroną konserwatorską, a miasto planuje ich remonty – poprawa jakości życia mieszkańców to podstawowy cel rybnickiego programu rewitalizacji. W pierwszej kolejności modernizację mają przejść familoki przy ulicy Przemysłowej w dzielnicy Paruszowiec-Piaski. Miasto ubiega się o dofinansowanie modernizacji budynku przy ulicy Przemysłowej 23A.

Życie między budynkami – zagospodarowanie osiedli mieszkaniowych

Aby zwielokrotnić efekty prowadzonych prac modernizacyjnych i remontowych wpływających na stan techniczny i estetyczny budynków mieszkalnych, niezbędna jest rewizja zagospodarowania przestrzeni wspólnych. Niestety na zabytkowych rybnickich osiedlach otoczenie budynków jest chaotyczne, zagospodarowane przypadkowymi elementami o bardzo niskim standardzie estetycznym, bez zachowania elementów historycznych. Przestrzeń wewnątrz osiedli często została samowolnie i chaotycznie zawłaszczona przez mieszkańców i konieczne jest przywrócenie przestrzeni wspólnej, która nie jest jednocześnie terenem komunikacyjnym. Przestrzenie wspólne wymagają także uzupełnienia o elementy małej architektury.

Licząc się ze zdaniem mieszkańców, miasto zleciło opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznych zagospodarowania części wspólnych terenów mieszkalnych w formule partycypacyjnej. Koncepcje przygotowano dla ośmiu lokalizacji:

•  osiedla przy ulicy Gustawa Morcinka w dzielnicy Niewiadom,
• osiedla Beata przy ulicy Augustyna Kwiotka w dzielnicy Niewiadom,
• osiedla Rymer przy ulicy Ignacego Paderewskiego i gen. Władysława Andersa w dzielnicy Niedobczyce,
• zespołu kolonii robotniczej byłej kopalni „Donnersmarck” przy ulicy 1 Maja w dzielnicy Chwałowice,
• osiedla przy ulicy Porucznika Ogrodowskiego w dzielnicy Paruszowiec-Piaski,
• osiedla przy ulicy Przemysłowej w dzielnicy Paruszowiec-Piaski,
• osiedla przy ulicy Słonecznej w dzielnicy Paruszowiec-Piaski,
• osiedla przy ulicy Dworcowej w dzielnicy Śródmieście.

Kolejnym krokiem było przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej zagospodarowania części wspólnych dla wybranych osiedli. Miasto zleciło opracowanie dokumentacji dla osiedla przy ulicy Porucznika Ogrodowskiego w dzielnicy Paruszowiec-Piaski oraz osiedla Rymer przy ulicy Ignacego Paderewskiego i gen. Władysława Andersa w dzielnicy Niedobczyce. Podczas prac nad koncepcją dla zespołu kolonii robotniczej byłej kopalni „Donnersmarck” przy ulicy 1 Maja w dzielnicy Chwałowice miasto nawiązało współpracę ze Spółdzielnią Mieszkaniową „Centrum”, dzięki czemu na podstawie stworzonej koncepcji Spółdzielnia zleciła opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej. Jednak z uwagi na planowane remonty familoków oraz wykonanie przyłączy budynków do sieci ciepłowniczej i gazowej, inwestycje związane z zagospodarowaniem osiedli zostały odłożone w czasie.

Materiały do pobrania:

• Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna zespołu kolonii robotniczej byłej kopalni Donnersmarck przy ulicy 1 Maja w Rybniku – dzielnica Chwałowice (ZIP 14 MB)
• Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna osiedla Rymer przy ulicy Ignacego Paderewskiego i gen. Władysława Andersa w Rybniku – dzielnica Niedobczyce (ZIP 58 MB)
• Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna osiedla Beata przy ulicy Augustyna Kwiotka w Rybniku – dzielnica Niewiadom (ZIP 44 MB)
• Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna osiedla przy ulicy Gustawa Morcinka w Rybniku – dzielnica Niewiadom (ZIP 69 MB)
• Koncepcja architektoniczno- urbanistyczna osiedla przy ulicy Porucznika Ogrodowskiego w Rybniku – dzielnica Paruszowiec-Piaski (ZIP 40 MB)
• Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna osiedla przy ulicy Przemysłowej w Rybniku – dzielnica Paruszowiec-Piaski (ZIP 64 MB)
• Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna osiedla przy ulicy Słonecznej w Rybniku – dzielnica Paruszowiec-Piaski (ZIP 27 MB)
• Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna osiedla przy ulicy Dworcowej w Rybniku – dzielnica Śródmieście (ZIP 50 MB)

Przewodnik po rewitalizacji w Rybniku

W Rybniku rewitalizacja odbywa się z szczególnym uwzględnieniem dziedzictwa kulturowego miasta. Oznacza to, że wszelkie pomysły, które znajdują uzasadnienie w historii miejsca, dziedzictwie kultu­rowym, w szczególności przemysłowym związa­nym z górnictwem czy hutnictwem, a także tożsa­mością lokalnych społeczności są akcentowane i wspierane.

Dziedzictwo każdej społeczności jest świadec­twem postępu cywilizacyjnego. Zrozumienie istoty dziedzictwa materialnego i niematerialnego, znaczenia tradycji oraz tożsamości lokalnej, jest bardzo ważne w kontekście zacho­dzących zmian. Pozwala na jego ochronę, jednocześnie koncentruje się na wyszukaniu walo­rów miejsca, budowaniu potencjału obszaru służącego nowemu jego wykorzystaniu. Poznanie własnych korzeni, historii swojej rodziny czy najbliższego otoczenia pozwa­la tworzyć nowe więzi społeczne, integruje oraz pomaga w akceptacji siebie i innych. Dziedzictwo pozwala realizować pa­sje, spędzać twórczo czas, może dostarczać miejsc pracy, a także pomagać wychodzić z ubóstwa. Jest także katalizatorem pozytywnych zmian, które mogą być wykorzystane dla przyszłego rozwoju i podniesienia konkurencyjności danego obszaru.

Podsumowaniem projektu modelowego w Rybniku jest trzyczęściowa publikacja „Przewodnik rewitalizacji w Rybniku”:

• w części „Dobre praktyki” znajdują się przykłady różnorodnych działań realizowanych w Rybniku;
• w części „Dziedzictwo kulturowe” wskazano zasób dziedzictwa kulturowego Rybnika, który stał się albo może być wykorzystany jako komponent, składnik lub tło dla działań rewitalizacyjnych;
• w części „Ścieżki działania i finansowanie” znajdują się ścieżki dzia­łań, których zadaniem jest wspierać osoby chęt­ne do podjęcia działań w przejściu przez formalną procedurę realizacji wydarzeń czy inicjatyw, a tak­że w staraniach o otrzymanie dofinansowania czy uzyskania wsparcia niefinansowego.

Materiały do pobrania:

• Przewodnik rewitalizacji w Rybniku – Dobre praktyki (PDF 3 MB)
• Przewodnik rewitalizacji w Rybniku – Dziedzictwo kulturowe (PDF 14 MB)
• Przewodnik rewitalizacji w Rybniku – Ścieżki działania i finansowanie (PDF 7 MB)

Więcej informacji o rewitalizacji w Rybniku dostępnych jest na stronie lokalnej bazy wiedzy https://www.rybnik.eu/rewitalizacja/

Modelowa Rewitalizacja Miast w Rybniku - film

Obejrzyj film i zainspiruj się do działania. Zrealizowany dzięki dotacji udzielonej ze środków Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna projekt "Rewitalizacja miasta – nowa energia rybnickiej tradycji" obejmował wsparcie procesu rewitalizacji obszarów tworzących krajobraz kulturowy Rybnika – obszar Śródmieścia oraz fragmenty dzielnic podkreślających industrialne dziedzictwo miasta. Kluczowym elementem było zaangażowanie lokalnej społeczności w kształtowanie przestrzeni tych terenów oraz zachęcenie osób młodych do poznawania lokalnego dziedzictwa kulturowego.