Milicz

Milicz odNowa – wielowymiarowy program rewitalizacji miasta Milicz

Milicz jest gminą miejsko-wiejską, położoną w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego. Gmina leży na wyjątkowo zróżnicowanym i cennym obszarze przyrodniczo-krajobrazowym. Od nazwy Milicza wziął nazwę największy w Europie zespół stawów zlokalizowany w okolicach gminy, tj. Stawy Milickie – czyli zespół 285 stawów rybnych w dolinie rzeki Baryczy stanowiący rezerwat ptactwa wodnego i błotnego. Poszczególne ekosystemy zostały objęte obszarowymi formami ochrony przyrody, takimi jak: Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy”, obszary Natura 2000 „Dolina Baryczy” – obszar ptasi oraz „Ostoja nad Baryczą” – obszar siedliskowy. Wyjątkowe walory przyrodnicze wpływają na duży potencjał gminy jako ośrodka turystycznego, w tym szczególnie związanego z turystyką rowerową, pieszą i kajakową.

Miasto Milicz położone jest w centralnej części gminy. Jest małym miastem (ok. 10,6 tys. mieszkańców), które żyje spokojnym tempem. Jednak milickie centrum – Rynek i przylegające do niego ulice – od lat borykało się z wieloma niekorzystnymi zjawiskami społecznymi i infrastrukturalnymi, które nawzajem się przenikały. Wysoki wskaźnik bezrobocia i przestępczości, brak poczucia bezpieczeństwa wśród jego mieszkańców, a także pogarszający się stan techniczny obiektów mieszkalnych czy brak zagospodarowania przestrzeni wspólnych, powodowały, iż centrum miasta, zamiast być wizytówką, było ogniskiem problemów.

Modelowy projekt pn. „Milicz odNowa – wielowymiarowy program rewitalizacji miasta Milicz” polegał na kompleksowych działaniach ukierunkowanych na centrum miasta Milicz, których celem było przywrócenie znaczenia milickiego śródmieścia jako ważnego centrum funkcjonalnego i miejsca spotkań atrakcyjnego dla mieszkańców, turystów oraz przedsiębiorców.

Przywrócenie milickiego rynku

Obszar rewitalizacji w Miliczu obejmuje rynek i śródmieście gdzie według przeprowadzonych analiz i badań kumuluje się najwięcej w skali miasta problemów społecznych – w tym m.in. ubóstwo i bezrobocie. Milicki rynek nie miał pozytywnego wizerunku i klimatu zachęcających do aktywności społecznej i gospodarczej oraz integracji mieszkańców miasta. Negatywne zjawiska były potęgowane przez regularne zdarzenia i incydenty o charakterze przemocowym oraz akty agresji i wandalizmu. To wszystko sprawiało, że mieszkańcy nie czuli się bezpiecznie. Jednocześnie wiele zdarzeń nie było zgłaszanych ponieważ ludzie nie wierzyli, iż interwencja może cokolwiek zmienić. Do tego obrazu należy dodać zły stan techniczny i nieatrakcyjny wygląd kamienic wokół rynku oraz brak infrastruktury niezbędnej dla mieszkańców. Około 80% kamienic zostało wybudowanych przed 1950 rokiem i każdy z budynków wymaga remontu i zabezpieczenia technicznego. Na obszarze rewitalizacji brakuje terenów zielonych, skwerów, na podwórkach funkcjonują sporadycznie ogródki prywatne, które wprowadzają chaos. Działalność gospodarcza na milickim rynku koncentruje się głownie wokół sklepów i banków, a po godzinach ich zamknięcia rynek odstrasza swoim wizerunkiem i niską frekwencją mieszkańców.

Pomysł na modelową rewitalizację w Miliczu polegał na przywróceniu miastu rynku poprzez przygotowanie procesu systematycznych, ściśle powiązanych ze sobą działań w sferze społecznej, gospodarczej oraz przestrzennej przy jednoczesnym poszukiwaniu środków na finansowanie działań rewitalizacyjnych.

Działania społeczne

Dzięki powołanej w ramach modelowego projektu sieci współpracy powstał i został zrealizowany projekt partnerski Ośrodka Pomocy Społecznej z Powiatowym Urzędem Pracy pn. „Aktywna integracja –kompleksowy program wsparcia rodzin z gminy Milicz”. Przedmiotem projektu była reintegracja społeczna i zawodowa 42 osób, w tym 22 osób bezrobotnych i 20 osób biernych zawodowo, które korzystają z pomocy społecznej, w szczególności z terenu określonego jako obszar zdegradowany. Wszystkie osoby zostały objęte kompleksowym wsparciem obejmującym: treningi kompetencji społecznych i życiowych, pracę socjalną, poradnictwo psychologiczne i prawne, wsparcie asystenta rodziny. Dodatkowo uczestnicy otrzymali grupowe i indywidualne poradnictwo zawodowe i szkolenia podnoszące kompetencje cyfrowe, kursy zawodowe, kursy prawa jazdy. Dla osób uzależnionych realizowana była terapia odwykowa, psychologiczna lub psychospołeczna. Dzięki działaniom nastąpiła aktywizacja zawodowa i włączenie społeczne uczestników, znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, co wpłynęło pozytywnie na ich sytuację życiową, a także na poprawę sytuacji społeczno-gospodarczej gminy.

Kampania informacyjno-edukacyjna skierowana do dzieci i młodzieży „Dbam o swoje miejsce: ekologia, współodpowiedzialność, bezpieczeństwo”. W ramach zadania przygotowano scenariusz i przeprowadzono program informacyjno-edukacyjny "Młodzieżowa Akademia Rewitalizacji". W warsztatach uczestniczyła uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich z terenu gminy/miasta Milicz, w szczególności z obszaru rewitalizowanego. Łącznie ok. 20 osób. Zorganizowano 5 spotkań 3-4 godzinnych, prowadzonych metodami aktywnymi, angażującymi uczestników warsztatów.

W ramach modelowych działań społecznych powstał także Milicki Klub Seniora, który ma swoją siedzibę i prowadzi działania na obszarze rewitalizacji. Dzięki dotacji z konkursu Modelowej Rewitalizacji Miast opracowana została dokumentacja techniczna, na podstawie której zrealizowane zostały prace remontowe w siedzibie Klubu Seniora przy ul. Wojska Polskiego w Miliczu. Na prace inwestycyjne Gmina pozyskała środki z programu Senior+ z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Aby zaktywizować mieszkańców i włączyć ich w proces rewitalizacji, w ramach modelowego projektu przeprowadzono warsztaty z zakresu planowania wspólnej przestrzeni i możliwości finansowania pomysłów. Odbyły się także spacery studyjne dla 3 przestrzeni w centrum miasta i szereg spotkań z mieszkańcami w zakresie planowania wspólnej przestrzeni – układu funkcjonalnego podwórek i ciągów komunikacyjnych, z których mieszkańcy codziennie korzystają. Działanie zostało zrealizowane przez ekspertów zewnętrznych we współpracy z architektem wykonującym koncepcje funkcjonalno-przestrzenne.

Miasto zorganizowało również konkurs „Małych grantów” w latach 2018 i 2019 zachęcający mieszkańców do organizacji terenów zielonych w miejscach swojego zamieszkania: zakup nasadzeń, płotków, narzędzi do pracy, wyrównanie terenu. W sumie zrealizowano 3 projekty grantowe na zagospodarowanie przestrzeni sąsiedzkich. Mieszkańcy wspólnie z samorządem uporządkowali i zagospodarowali obszar podwórka, zorganizowali plac zabaw, nasadzili nową zieleń i zakupili małą architekturę.

Zanim pojawią się rusztowania – architektura, przestrzeń, koncepcje

Jednym z najważniejszych przedsięwzięć w sferze funkcjonalno-przestrzennej obszaru rewitalizacji była organizacja konkursu urbanistyczno-architektonicznego na zagospodarowanie przestrzeni milickiego rynku. Głównym założeniem była poprawa bezpieczeństwa i jakości przestrzeni miasta, zagospodarowanie pod kątem funkcjonalnym i estetycznym, poprawa wizerunku obszaru nie tylko wśród jego mieszkańców, ale również mieszkańców gminy, powiatu, przyjezdnych. Działanie zostało uruchomione w roku 2017: został ogłoszony konkurs, w wyniku którego napłynęło 20 prac konkursowych. Ostateczna ocena i wyniki zostały ogłoszone w 2018. Przygotowane koncepcje są obecnie wykorzystywane do dalszych prac projektowych zakładających modernizację przestrzeni w centrum miasta.

Oprócz koncepcji zagospodarowania przestrzeni centrum opracowano również program optymalizacji organizacji ruchu kołowego, pieszego i rowerowego w centrum Milicza, w tym wykonanie projektów stałej organizacji ruchu. W ramach programu przygotowano wstępne koncepcje organizacji ruchu, które były omawiane z mieszkańcami w trakcie spotkań konsultacyjnych, podczas których dyskutowano również o problemach organizacji ruchu w centrum miasta i propozycjach rozwiązania tych problemów. Na podstawie opracowanych po spotkaniach z mieszkańcami projektów ruch samochodowy, rowerowy i pieszy w centrum miasta został uporządkowany oraz został opracowany i wprowadzony regulamin dot. ruchu i użytkowania przestrzeni w centrum miasta.

W ramach projektu modelowej rewitalizacji przygotowana została kompletna dokumentacja techniczna dla ważnych z perspektywy obszaru rewitalizacji obiektów i przestrzeni tj. projekt adaptacji budynków tzw. Starej Rzeźni – zespołu zabudowy przy ul. Szewskiej wraz z przyległym otoczeniem, dokumentacja techniczna dla przebudowy pomieszczeń na cele organizacji Klubu Seniora wraz z zagospodarowaniem otoczenia, projekt remontu dróg wewnętrznych chodników oraz budowy parkingów dla większości podwórek w centrum miasta. Na podstawie przygotowanej dokumentacji zrealizowano projekty inwestycyjne dotyczące: adaptacji budynków tzw. Starej Rzeźni – zespołu zabudowy przy ul. Szewskiej wraz z przyległym otoczeniem oraz remont budynku Klubu Seniora wraz z zagospodarowaniem terenu wokół tego obiektu. W trakcie realizacji jest projekt uporządkowania terenu, remontu dróg wewnętrznych oraz chodników wraz z budową parkingów dla 3-ech podwórek w centrum Milicza.

Modelowa Rewitalizacja Miast w Miliczu – film

Obejrzyj film i zainspiruj się do działania. W Miliczu, dzięki udzielonej dotacji ze środków Programu Operacyjnego Polska Techniczna  2014-2020, poszukiwano koncepcji zagospodarowania milickiego rynku, który pomimo dużego znaczenia dla mieszkańców miasta, utracił swe funkcje społeczno-gospodarcze. Pomysłem na rewitalizację były także inicjatywy wspierające zarówno młodzież jak i seniorów.