Grajewo

Centrum Grajewa w centrum uwagi

Grajewo to dwudziestotysięczne miasto położone w pobliżu rzeki Ełk, w Zielonych Płucach Polski, w otoczeniu malowniczych krajobrazów województwa podlaskiego. Jest siódmym pod względem liczby ludności miastem w województwie, ważnym ośrodkiem gospodarczym, społecznym i administracyjnym. Ponieważ Podlasie jest niekwestionowanym liderem przemysłu mleczarskiego, to właśnie w Grajewie zlokalizowane zostało jedyne w Polsce  Centrum Tradycji Mleczarstwa – Muzeum Mleka.

Od wielu lat jednym z głównych czynników spowalniających rozwój Grajewa jest pogłębiająca się degradacja ścisłego centrum. Rok 2015 to początek procesu rewitalizacji w Grajewie. Wyznaczony obszar rewitalizacji obejmuje centralną, najstarszą część miasta. Obszar zdominowany jest przez zabudowę wielorodzinną, w tym najstarszą część zabudowy mieszkalnej miasta (kamienice z XIX i XX wieku), jak również nowszą zabudowę, m.in. bloki z lat 70-tych XX wieku czy kamienice z lat 90-tych XX wieku. Centrum miasta posiada także funkcję handlowo-usługową, to tu położone są liczne obiekty publiczne i największy teren zieleni miejskiej czyli Park Solidarności. I właśnie dla tego obszaru miasto w ramach projektu „Rewitalizacja centrum Grajewa” opracowało Gminny Program Rewitalizacji Miasta Grajewo na lata 2017-2027 oraz Program aktywizacji społecznej, aby umożliwić mieszkańcom włączenie się w proces rewitalizacji. Dla Grajewa priorytetem jest mieszkalnictwo, ponieważ na obszarze rewitalizacji przeważa zabudowa mieszkaniowa. Stan infrastruktury i budynków determinuje konieczność podjęcia pilnych działań remontowych, o które apelują sami mieszkańcy. Ponadto wiele do życzenia pozostawia jakość przestrzeni publicznej – największą skalą degradacji charakteryzuje się kwartał ulicy Traugutta, Kilińskiego oraz Placu Niepodległości. Dlatego jako cele projektu modelowego zdefiniowano zapewnienie dobrych warunków do mieszkania i życia.

Przygotowanie procesu rewitalizacji

Grajewo jako jedno z pierwszych miast w Polsce przygotowało ustawowy gminny program rewitalizacji. Przygotowanie programu oznaczało opracowanie diagnozy miasta w celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, pogłębionej diagnozy obszaru rewitalizacji, przeprowadzenie badań jakościowych i ilościowych oraz szeregu spotkań i ankiet konsultacyjnych. Finalnie 9 marca 2018 r. Rada Miasta Grajewo uchwaliła Gminny Program Rewitalizacji Miasta Grajewo na lata 2017-2027.

We wstępnej fazie prac nad programem rewitalizacji kluczowymi ekspertami są mieszkańcy danego obszaru, przedsiębiorcy działający na danym terenie, osoby aktywne i trzymające rękę na społecznym pulsie tego miejsca, znający jego codzienność. Aby zapewnić udział interesariuszy na kolejnych etapach procesu rewitalizacji gmina powołuje Komitet Rewitalizacji stanowiący forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami gminy w sprawach dotyczących rewitalizacji. Pierwszym krokiem do jego utworzenia jest określenie zasad wyznaczania składu oraz działania Komitetu Rewitalizacji, które określa się w uchwale rady gminy. Następnie przeprowadza się nabór członków i finalnie zarządzeniem Wójta/Burmistrza/Prezydenta powołuje się Komitet. W Grajewie Komitet Rewitalizacji został powołany 18 grudnia 2018 r. Zarządzeniem Burmistrza Grajewa.

W materiałach do pobrania można znaleźć opracowania dokumentujące cały proces przygotowania Gminnego Programu Rewitalizacji oraz powołania Komitetu Rewitalizacji w Grajewie.

Przygotowanie programu rewitalizacji powiązane było także z cyklem szkoleń dla pracowników Urzędu Miasta i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za przygotowania i wdrażania programu. Zakres szkoleń obejmował wprowadzenie do rewitalizacji, postrzeganie rewitalizacji jako przykładu zintegrowanego planowania rozwoju, zagadnień związanych z mieszkalnictwem w polityce lokalnej i rewitalizacji oraz wizytę studyjną w Łodzi w celu zapoznania się z dobrymi praktykami. Niezwykle ważne jest ciągłe podnoszenie wiedzy osób zajmujących się wdrażaniem programu rewitalizacji.

Materiały do pobrania:

Gminny Program Rewitalizacji Miasta Grajewo na lata 2017-2027 (ZIP 97 MB)

Komitet Rewitalizacji w Grajewie (ZIP 1 MB)

Mapa obszaru rewitalizacji (PDF 291 KB)

Program aktywizacji społecznej

Program aktywizacji w Grajewie to przede wszystkim:

• działalność edukacyjna i animacyjna w Centrum Społecznościowym Nowa Droga,
• opracowanie i wdrożenie modelu Inicjatyw Lokalnych,
• Akademia Młodego Przedsiębiorcy.

Centrum Społecznościowe „Nowa Droga” funkcjonowało od sierpnia 2017 r. do końca maja 2019 r. przy Grajewskim Centrum Kultury. Nazwa Centrum „Nowa Droga” jest nawiązaniem do hasła promocyjnego miasta „Grajewo zawsze po drodze”. To także nawiązanie do nowej drogi życia, otwarcia nowego rozdziału i zmian na nowe i lepsze. Biorąc pod uwagę występujące liczne przypadki wykluczenia lub zagrożenia wykluczeniem społecznym wśród mieszkańców z obszaru rewitalizacji, oznaczało to dążenie tych osób do zmian nawyków życiowych, walkę z uzależnieniami i ubóstwem oraz chęć walki z problemami i zmiany swojego życia na nowe i lepsze. 

Rozwój Centrum stał się fundamentem procesu rewitalizacji Grajewa.  Działania prowadzone w Centrum służyły wzmocnieniu kapitału społecznego mieszkańców obszaru rewitalizacji, zwiększeniu poczucia odpowiedzialności za miejsce zamieszkania i przynależności do miasta. Ważną rolę w tym zakresie odgrywały spotkania dotyczące działań na rzecz społeczności lokalnej m.in. remontowanie podwórek, tworzenie murali, sadzenie drzew, krzewów czy kwiatów. Podczas specjalnych dyżurów mieszkańcy mogli uzyskać informacje na temat sieci wsparcia działającej na terenie Grajewa m.in. poradnictwa specjalistycznego, terapii uzależnień, możliwości aktywizacji społecznej oraz zawodowej. Poza dyżurami Centrum organizowało imprezy i warsztaty dla mieszkańców, które miały wspierać aktywne i kreatywne spędzanie czasu wolnego, integracji poprzez zabawę i wzmacnianie więzi rodzinnych. Służyły temu rodzinne festyny na podwórkach, kina pod chmurką, potańcówki pod „gołym niebem”, warsztaty plastyczne dla dzieci, bezpłatne wyjścia do kina i na basen, warsztaty wokalne dla dzieci i seniorów, warsztaty dla mam z zakresu pracy z rodziną oraz spotkania ze stylistką i wizażystką, warsztaty kulinarne, warsztaty beatboxu dla młodzieży. Innowacyjną formą edukacyjno-animacyjną prowadzoną przez Centrum, a która nigdy nie była realizowana w Grajewie była praca streetworkera prowadzona na ulicach obszaru rewitalizacji. Poprzez realizację tego zindywidualizowanego działania możliwa była pomoc, tym którzy do tej pory byli izolowani, odtrącani i niezauważani, i sami nie zgłoszą się po pomoc.

Działalność Centrum „Nowa Droga” na stałe wpisała się w proces rewitalizacji Grajewa. Dlatego też na rozwój działalności Centrum zostanie udostępniony lokal przy Placu Niepodległości 10. Ponieważ obiekt wymaga remontu, w ramach projektu modelowego przygotowano niezbędną dokumentację techniczną, a w przyszłości zostaną przeprowadzone prace remontowe.

Materiały do pobrania:

Program aktywizacji społecznej zawierający koncepcję działań animacyjnych i edukacyjnych prowadzonych w terenie oraz koncepcję funkcjonowania Centrum „Nowa Droga" (PDF 181 KB)

Inicjatywa lokalna jest jedną z nowych form współpracy Miasta Grajewo z jej mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadań publicznych na rzecz społeczności lokalnej. Założenia do uruchomienia tej formy wsparcia mieszkańców wypracowane zostały w pierwszej połowie 2018 r. Wnioskodawcą o wykonanie inicjatywy lokalnej mogą być mieszkańcy Grajewa bezpośrednio, bądź za pośrednictwem organizacji pozarządowych, lub podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, mających siedzibę na terenie Miasta Grajewo.

Dotychczas w ramach inicjatywy lokalnej zostały ogłoszone trzy nabory. Wsparcie otrzymały trzy inicjatywy, po jednej w każdym naborze:

• „DOLNA lokalnie” – w ramach inicjatywy została utworzona nowa przestrzeń publiczna dla mieszkańców ulicy Dolnej 11. Mieszkańcy uporządkowali i wyrównali teren pod plac zabaw oraz wykonali remont budynków gospodarczych, a Miasto kupiło i zamontowało plac zabaw z ławkami. Prace zakończono na wiosnę 2019 r.
• „Zmieniamy swoje otoczenie – Niepodległości 10” – w ramach inicjatywy zorganizowano remont klatki schodowej przy ulicy Niepodległości 10. Mieszkańcy zaoferowali swoją własną pracę i niezbędny sprzęt, a miasto zakupiło materiały.
• „DziałajMY – Łazienna 9” – w ramach inicjatywy wyremontowano dwie klatki schodowe w budynku przy ulicy Łaziennej 9. 

Realizacja przez mieszkańców przedsięwzięć w ramach inicjatywy lokalnej i ich pełne zaangażowanie zwiększyło w nich poczucie odpowiedzialności za wspólne dobro i dbałości o nie, co ograniczy akty wandalizmu i zaniedbań.

Materiały do pobrania

Zasady realizacji inicjatywy lokalnej w Grajewie (ZIP 1 MB)

Akademia Młodego Przedsiębiorcy to program mający na celu zachęcanie uczniów do zainteresowania się przedsiębiorczością, ukazywania korzyści, jakie mogą płynąć z założenia własnej działalności gospodarczej, a także budowanie postaw proprzedsiębiorczych. Na program złożyły się trzy zadania:

• opracowanie programu Akademii Młodego Przedsiębiorcy,
• przeprowadzenie pilotażowych działań,
• zorganizowanie i przeprowadzenie konkursu na napisanie biznesplanu dotyczącego własnego pomysłu na działalność gospodarczą zlokalizowaną na obszarze rewitalizacji Grajewa dla uczniów uczestniczących w warsztatach.  

Po cyklu warsztatów przedsiębiorczości w trzech szkołach podstawowych ogłoszony został konkurs na napisanie biznesplanu. Pomysł na biznes musiał być zlokalizowany na obszarze rewitalizacji w Grajewie. W odpowiedzi na konkurs wpłynęły cztery biznesplany. Najciekawsza, a zarazem zwycięska praca dotyczyła utworzenia lokalu gastronomicznego, który łączyłby w sobie funkcje artystyczną i kulturalną.

Materiały do pobrania

Regulamin konkursu na najlepszy biznesplan w ramach „Akademii Młodego Przedsiębiorcy” (ZIP 2 MB)

Ożywić Centrum Grajewa – nowa jakość przestrzeni miejskiej

O atrakcyjności miasta decyduje w dużej mierze jakość przestrzeni publicznej, którą oferuje. Parki, deptaki, bulwary, place miejskie to często jego wizytówki. Sercem obszaru rewitalizacji w Grajewie jest Plac Niepodległości i to w jego rejonie skupiły się działania. Głównym założeniem było uzupełnienie struktury funkcjonalnej centrum miasta o nowe, potrzebne i atrakcyjne elementy, wykreowanie nowej jakości przestrzeni miejskiej z uwzględnieniem różnorodności funkcjonalnej. Fontanna w kształcie zegara, przeniesiony i obrócony pomnik, a pomiędzy nimi elementy małej architektury, zagospodarowane skwery –  tak w skrócie można opisać pomysł na ścisłe centrum miasta.

W ramach projektu modelowego przeprowadzono konsultacje społeczne zagospodarowania tego terenu, w tym konkurs plastyczny dla uczniów szkół podstawowych. Następnie opracowano koncepcję urbanistyczno-architektoniczną dla obszaru położonego w rejonie ulic Józefa Piłsudskiego, Traugutta i Placu Niepodległości, a także projekt budowlany zagospodarowania przestrzennego w rejonie Placu Niepodległości oraz ulic Kilińskiego, Ks. J. Popiełuszki i  Piłsudskiego.  

Aby poprawić warunki zamieszkania w Centrum miasta zaplanowano remonty budynków mieszkalnych. W ramach projektu modelowego opracowano ekspertyzy i inwentaryzacje stanu technicznego budynków zlokalizowanych na obszarze rewitalizacji, projekty termomodernizacji budynków komunalnych, a także analizę obowiązujących aktów prawnych w celu wprowadzenia rozwiązań optymalizujących politykę czynszową na obszarze rewitalizacji. 

Materiały do pobrania:

Koncepcja Placu Niepodległości, placu przy ul. Popiełuszki oraz przyległych ulic w Grajewie (PDF 3 MB)

Polityka czynszowa w mieście Grajewo oraz jej realizacja i optymalizacja na obszarze rewitalizacji (PDF 2 MB)

Więcej informacji o rewitalizacji w Grajewie dostępnych jest w Wirtualnym Biurze Rewitalizacji Grajewa: www.rewitalizacja.grajewo.pl. 

Modelowa Rewitalizacja Miast w Grajewie - film 

Obejrzyj film i zainspiruj się do działania. W Grajewie jednym z kluczowych obszarów ujętych w gminnym programie rewitalizacji jest mieszkalnictwo. Dzięki udzielonej dotacji ze środków POPT 2014-2020, przygotowano dokumentację umożliwiającą remonty budynków mieszkalnych oraz zainicjowano zmiany na grajewskich podwórkach.