Trzeci partnerski odcinek podcastu Urbcast „Jak 20 lat rewitalizacji odmieniło Żyrardów?”

Dobre praktyki z Żyrardowa - Partnerski odcinek podcastu Urbcast „Jak 20 lat rewitalizacji odmieniło Żyrardów?”

Zapraszam do wysłuchania partnerskiego odcinka podcastu Urbcast "Jak 20 lat rewitalizacji odmieniło Żyrardów?" (gość: Jacek Grzonkowski – UM Żyrardów). Gościem Marcina Wojciecha Żebrowskiego jest Jacek Grzonkowski, Dyrektor Wydziału Rewitalizacji i Rozwoju z Urzędu Miasta Żyrardowa. Żyrardów prowadzi proces rewitalizacji od 20 lat, łącząc ochronę zabytków z tworzeniem nowych terenów zielonych oraz nowoczesnym projektowaniem miejskim. Jeśli chcesz dowiedzieć się jak zamknięcie fabryki lnu, dla której powstało miasto, wpłynęło na jego mieszkańców – zapraszam do artykułu i wysłuchania rozmowy.

Historia Żyrardowa to opowieść o przemysłowym sukcesie. W XIX wieku miasto stało się jednym z najważniejszych ośrodków produkcji lnu w Europie. Unikalny układ urbanistyczny z tamtego okresu, nazywany „miastem-ogródkiem przemysłowym”, wyróżnia Żyrardów na tle innych miast przemysłowych. Fabryki, osiedla robotnicze, pałace i budynki użyteczności publicznej tworzyły spójną całość, która do dziś stanowi o wyjątkowości miasta. Niestety, lata 90. XX wieku przyniosły upadek fabryki, co stało się punktem wyjścia do rozpoczęcia procesu rewitalizacji.

Władze miasta, świadome wartości dziedzictwa kulturowego, postanowiły nie tylko je chronić, ale także nadać miastu nową tożsamość. Rewitalizacja Żyrardowa rozpoczęła się od rozmów i stworzenia kompleksowego programu działań. Kluczowym wyzwaniem było zdefiniowanie potencjału miasta, które przez lata popadało w zapomnienie po upadku przemysłu lniarskiego. Planowanie rewitalizacji wymagało zaangażowania wielu stron: lokalnych władz, społeczności, inwestorów i ekspertów. Wspólnie określono cele: odnowienie zabytków, poprawa jakości przestrzeni publicznych oraz przyciągnięcie nowych funkcji miejskich. W Żyrardowie szczególny nacisk położono na balans między zachowaniem zabytkowej architektury a wprowadzaniem zieleni. Historyczne przestrzenie, takie jak dawne place fabryczne czy parki, zostały odnowione, jednocześnie dostosowując je do współczesnych potrzeb mieszkańców. Jak podkreśla Jacek Grzonkowski, w mieście uniknięto powszechnej w wielu polskich miastach i miasteczkach rynkowej betonozy. A zieleń nie tylko poprawia estetykę, ale także wpływa na jakość życia i adaptację do zmian klimatycznych. Jednym z najważniejszych elementów sukcesu Żyrardowa było także znalezienie nowych funkcji dla historycznych budynków. Dawne fabryki i magazyny przemysłowe zyskały nowe życie jako przestrzenie mieszkalne, biurowe czy kulturalne. Przykładem może być Lofty de Girarda – luksusowe apartamenty w dawnych halach fabrycznych, które przyciągają mieszkańców i turystów, podkreślając wartość dziedzictwa architektonicznego.

Żyrardów od początku brał udział w procesie modelowej rewitalizacji. Dzięki zaangażowaniu lokalnych władz, społeczności i ekspertów przez 20 lat prowadzenia procesu rewitalizacji miasto wypracowało rozwiązania rewitalizacyjne, które mogą służyć jako wzór do naśladowania dla innych miast w Polsce i Europie. Kluczowe lekcje, które można wyciągnąć z tego procesu, to:

• Dialog i zaangażowanie społeczności – rewitalizacja zaczyna się od rozmów i współpracy.
• Zachowanie autentyczności – szacunek dla historycznego dziedzictwa nadaje miastu wyjątkowy charakter.
• Elastyczność funkcji – adaptacja budynków do nowych potrzeb pozwala na ich trwałe wykorzystanie.
• Zrównoważony rozwój – łączenie troski o środowisko z działaniami rewitalizacyjnymi poprawia jakość życia mieszkańców.

Żyrardów pokazuje, że nawet miasta, które przez lata zmagały się z trudnościami, mogą z powodzeniem odnaleźć nową tożsamość, łącząc przeszłość z przyszłością. Rewitalizacja to nie tylko odnowa budynków, ale przede wszystkim inwestycja w ludzi i ich środowisko życia. Miasto ma ambicję wpisania swojej dziewiętnastowiecznej osady fabrycznej na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co byłoby ogromnym wyróżnieniem i potwierdzeniem słuszności obranej drogi rozwoju. Dążenie do zastania zielonym i aktywnym miastem, z dobrze zachowanym dziedzictwem kulturowym, jest celem, który Żyrardów systematycznie realizuje.

Zapraszam do wysłuchania rozmowy o rewitalizacji Żyrardowa. Do usłyszenia! 

Odcinek powstał w ramach współpracy Marcina Wojciecha Żebrowskiego tworzącego podcast Urbcast z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej. To trzeci i ostatni z trzyodcinkowej serii podcastów o doświadczeniach i wyzwaniach rewitalizacyjnych miast. Odcinek finansowany jest ze środków Programu Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027.

#FunduszeUE #WsparcieJST #KCWR