Ewaluacja ex post Programu Pomoc Techniczna 2014-2020 – ocena skuteczności działań wspierających gmin w zakresie rewitalizacji

Zapoznaj się z raportem „Ewaluacja ex post Programu Pomoc Techniczna 2014-2020”. Głównym celem realizacji badania ewaluacyjnego było podsumowanie stanu realizacji Programu Pomoc Techniczna 2014-2020 (POPT 2014-2020) oraz ocena stopnia realizacji jego celów i rezultatów. Wsparcie gmin w przygotowaniu i realizacji programów rewitalizacji stanowiło istotną część działań nakierowanych na rozwój potencjału beneficjentów ze szczególnym uwzględnieniem wymiaru terytorialnego polityki spójności. Z raportu dowiemy się w jakim stopniu działania te były skuteczne.

Działania wspierające gminy w przygotowaniu i wdrażania programów rewitalizacji były realizowane w latach 2015-2022 w ramach dwóch schematów:

• pierwszy to konkurs „Modelowa Rewitalizacja Miast” i projekty pilotażowe – inicjatywy, w których założono wsparcie w wypracowaniu modelowych i pilotażowych rozwiązań rewitalizacyjnych w miastach – dotacje otrzymały 23 miasta;
• drugi to współpraca z samorządami wojewódzkimi czyli Zespołami ds. Rewitalizacji funkcjonującymi w urzędach marszałkowskich. I edycja tej współpracy obejmowała organizację konkursów na przygotowanie programów rewitalizacji, II edycja polegała na wsparciu edukacyjno-doradczym. Celem obu edycji było wsparcie gmin w uruchomieniu procesów zmierzających do rewitalizacji obszarów zdegradowanych – dotację otrzymało 1029 gmin oraz 16 urzędów marszałkowskich.

Podstawowe wnioski:

• Zwiększyła się wiedza urzędników w zakresie rewitalizacji, w tym oferowane wsparcie przygotowało urząd gminy do korzystania z rozwiązań ustawy o rewitalizacji.
• Bez dotacji na opracowanie i aktualizację programu rewitalizacji, co trzecia badana gmina nie przygotowałaby takiego programu. Dotacje zostały przyznane w znacznej części samorządom, które nie miały doświadczeń w zakresie rewitalizacji w okresie programowania 2007-2013, mobilizując je do przygotowania dokumentów dotyczących rewitalizacji. Wsparcie w dużym stopniu przyczyniło się także do przyspieszenia prac nad opracowywaniem programów rewitalizacji lub ich aktualizacją. Jednak – ponieważ część działań związanych z opracowaniem lub aktualizacją programu rewitalizacji była zlecana firmom zewnętrznym – gminy nie rozwinęły własnych kompetencji w tym zakresie.
• Beneficjenci POPT 2014-2020 są skuteczniejsi w pozyskiwaniu środków na projekty na rewitalizację (programy krajowe i regionalne), jednak przede wszystkim w realizacji zaplanowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w porównaniu z gminami niekorzystającymi z tego wsparcia.
• Środki pozyskane w ramach POPT 2014-2020 przyczyniły się w dużej mierze do zmiany podejścia do rewitalizacji – myślenia o niej jako procesie nie tylko inwestycyjnym, ale także społecznym. Beneficjenci POPT 2014-2020 w większym stopniu dostrzegają wagę zaangażowania społeczności lokalnej w proces rewitalizacji, ale są także bardziej świadomi – niż niekorzystający ze wsparcia – trudności związanych z jej angażowaniem.
• Zwiększyła się wiedza urzędników na temat procesu partycypacji obywatelskiej, w zakresie jej form, narzędzi oraz sposobów realizacji. Wyniki badań wskazują, że gminy korzystające ze wsparcia stosowały formy i rozwiązania partycypacyjne w szerszym zakresie niż niekorzystające.

Rekomendacje:

• Kontynuacja wsparcia dotyczącego angażowania społeczności w proces opracowania i aktualizacji programu rewitalizacji wraz z rozwijaniem kompetencji samorządów w obszarze możliwych do stosowania form i rozwiązań w tym zakresie.
• Wsparcie w zakresie rewitalizacji warto zaprojektować w sposób promujący gminy opierające przygotowanie i aktualizację programów rewitalizacji na własnych zasobach.