Dobre praktyki: Rewitalizacja w Krakowie – działajMY razem! Czyli o tym jak Kraków prowadzi partycypację społeczną w procesie rewitalizacji

Kraków jest miastem-gospodarzem IV Kongresu Polityki Miejskiej i Regionalnej. 7 października 2024 r. na Scenie Rewitalizacja, Miasto Kraków będzie gospodarzem panelu pn. „Działamy razem w procesie rewitalizacji – organizacje pozarządowe we współpracy z samorządem”, a 6 października 2024 r. oprowadzi po krakowskim obszarze rewitalizacji. Ale już dziś możesz dowiedzieć się jak partnersko proces rewitalizacji prowadzony jest w Krakowie – zapraszamy do lektury!

Rewitalizacja w Krakowie – działajMY razem!

Proces rewitalizacji jest procesem wspólnym, współtworzonym przez wielu aktorów tego procesu. Nie należy on tylko i wyłącznie do jednej grupy, np. do urzędu miasta czy gminy. Wszyscy aktorzy tego procesu powinni uczestniczyć w nim od pierwszego do ostatniego etapu, od samego początku do samego końca. I ta myśl przyświecała i przyświeca Miastu Kraków podczas planowania i realizacji procesu rewitalizacji, co w ostatnich latach było szczególnie widoczne podczas tworzenia Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Krakowa. Jednakże wypracowanie i uchwalenie programu, to dopiero początek wspólnych działań rewitalizacyjnych.

Obszar rewitalizacji w Krakowie

Pod koniec 2016 r. Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałą Miejski Program Rewitalizacji Miasta Krakowa, który wygasł 31.12.2023 z mocy ustawy o rewitalizacji. Dlatego też władze miasta podjęły decyzję o konieczności przygotowania programu, który byłby zgodny z ustawą o rewitalizacji i dałby możliwość korzystania z różnych instrumentów rewitalizacyjnych. Na przestrzeni lat, można też było dostrzec, że obszary miasta objęte rewitalizacją zaczynają się zmieniać, dlatego też konieczna była weryfikacja, czy w dalszym ciągu konieczne są tam działania naprawcze.

Na podstawie analiz całego miasta, prowadzonych przez Wydział ds. Przedsiębiorczości i Innowacji, Referat ds. Rewitalizacji, w 2021 i 2022 r. wskazano podobszary rewitalizacji, które wymagają interwencji ze względu na występowanie negatywnych zjawisk, głównie w sferze społecznej, ale również w pozostałych sferach (gospodarczej, technicznej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej). Rada Miasta Krakowa w październiku 2022 r. przyjęła Uchwałę wyznaczającą obszar zdeadowany oraz obszar rewitalizacji w Krakowie. Krakowski obszar rewitalizacji składa się z trzech podobszarów: Kazimierz-Stradom, Grzegórzki-Wesoła, „stara” Nowa Huta.

Akcja edukacyjna o rewitalizacji

Ale zanim do tego doszło, przygotowując się do współpracy z interesariuszami rewitalizacji i planowaniem zbliżających się konsultacji społecznych, Referat ds. Rewitalizacji Urzędu Miasta Krakowa przeprowadził akcję edukacyjną dot. znaczenia słowa rewitalizacja. Takie zapotrzebowanie zgłaszali nam mieszkańcy, organizacje pozarządowe czy przedsiębiorcy. Sami także zauważyliśmy jak w przestrzeni medialnej rewitalizacja jest niepoprawnie postrzegana, kojarząc się jedynie z remontami elewacji czy budynków.

Internet jest w obecnych czasach głównym źródłem informacji, dlatego też postanowiliśmy wykorzystać ten fakt. Wspólnie z redakcją jednego z krakowskich portali, opracowaliśmy artykuły w formie rozmów z pracownikami i pracowniczkami Referatu ds. Rewitalizacji. Tematyka dotyczyła samego procesu rewitalizacji, działań rewitalizacyjnych realizowanych przez organizacje pozarządowe oraz idei projektu rewitalizacyjnego – Klastra Innowacji Społeczno-Gospodarczych Zabłocie 20.22. Ukazały się artykuły:

• Bez ludzi nie ma rewitalizacji
• Małe granty pomagają w procesie rewitalizacji
• Nowohuckie Pogotowie Szyldowe
• Klaster innowacji na Zabłociu ma połączyć kilka funkcji

O rewitalizacji i działaniach, które prowadzimy opowiadaliśmy także w ramach mini-serii podcastów, do których zaprosiliśmy organizacje pozarządowe i liderów lokalnych, którzy z nami współpracują. Przygotowane zostały kilkuminutowe filmiki informacyjne tłumaczące podstawowe pojęcia. Materiały zostały opublikowane na dedykowanym kanale Rewitalizacja w Krakowie. Ponadto kwestie rewitalizacji omawiane były także na łamach miejskiego dwutygodnika Kraków.PL, wydawanego w formie drukowanej i elektronicznej.

Konsultacje społeczne na etapie wyznaczania obszaru rewitalizacji

Planując konsultacje społeczne dotyczące granic obszarów zdegradowanego i rewitalizacji, staraliśmy się wykorzystać różnorodne formy włączenia uczestnictwa interesariuszy rewitalizacji w procesie partycypacji. Staraliśmy się także aby miejsca, w których odbywały się spotkania konsultacyjne były bliskie interesariuszom, a jednocześnie by umożliwiały uczestnictwo również osobom ze szczególnymi potrzebami. Docieraliśmy do interesariuszy różnymi kanałami, od ogłoszeń i postów w Internecie, po plakaty umieszczane w witrynach szkół, bibliotek czy sklepików, aż po ogłoszenia duszpasterskie odczytywane w kościołach na planowanym obszarze rewitalizacji. Premierowo, w realizacji konsultacji oraz innych rewitalizacyjnych działań w plenerze wspierał nas ECHO – wózek konsultacyjny. Wózek konsultacyjny ECHO dzięki nietypowej formie zwracał uwagę i cieszył się dużą popularnością. Konsultacje społeczne dotyczące projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji w Krakowie trwały od 16 maja do 24 czerwca 2022 r. Podsumowaie konsultacji społecznych wraz z pełnym raportem dostępne jest w Biuletynie Informacji Publicznej Miasta Kraków.

Konsultacje społeczne na etapie opracowania gminnego programu rewitalizacji

Rada Miasta Krakowa w grudniu 2022 r. przyjęła Uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia gminnego programu rewitalizacji. Dlatego też, rok 2023 był szczególnie intensywny pod względem współpracy interesariuszy procesu rewitalizacji nad projektem Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Krakowa. W kwietniu oraz w maju 2023, w ramach Krakowskiego Tygodnia Rewitalizacji spotykaliśmy się i rozmawialiśmy z mieszkańcami liderami lokalnymi, organizacjami pozarządowymi, przedstawicielami różnych instytucji i służb celem pogłębienia wiedzy nt. problemów i potencjałów podobszarów rewitalizacji. Stanowiło to podstawę do opracowana szczegółowej diagnozy obszaru rewitalizacji. Spotkania cieszyły się dużym zainteresowaniem, dzięki czemu udało nam się zebrać dużo materiału badawczego.

Po zakończeniu prac nad diagnozą szczegółową obszaru rewitalizacji, w październiku 2023, spotkaliśmy się ponownie z interesariuszami procesu rewitalizacji. Mieszkańców, lokalnych przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, różnych instytucji oraz wszystkich, którzy chcą pracować na rzecz obszaru rewitalizacji zaprosiliśmy na jesienne warsztaty z rewitalizacją. Warsztaty miały na celu weryfikację zapisów w szczegółowej diagnozie obszaru rewitalizacji, a także prowadzić do wspólnego wypracowania wizji, celów oraz kierunków działań do nowego programu rewitalizacji. Zorganizowane zostały po trzy warsztaty dla każdego z podobszaru rewitalizacji. Uczestników każdego z warsztatów witał ówczesny Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa – Pan Jerzy Muzyk. Same warsztaty cieszyły się tak dużą popularnością, że brakowało krzeseł.

W listopadzie 2023 został ogłoszony nabór przedsięwzięć do Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Krakowa. Ponieważ przy wypełnianiu formularzy, zazwyczaj pojawiają się pytania lub wątpliwości, zorganizowaliśmy także warsztaty wypełniania fiszek projektowych.

Pierwsza połowa roku 2024 minęła na sporządzeniu treści programu rewitalizacji. Dzięki udanej współpracy z interesariuszami rewitalizacji stworzyliśmy projekt Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Krakowa – wieloletniego planu działań, na podstawie którego będziemy wspólnie z interesariuszami prowadzić proces rewitalizacji w naszym Mieście. Realizacja określonych w nim działań powinna wpłynąć na polepszenie warunków życia, pracy oraz odpoczynku na obszarze rewitalizacji, tj. Grzegórzkach, Wesołej, Kazimierzu, Stradomiu oraz „starej” Nowej Hucie. Konsultacje społeczne projektu gminnego programu rewitalizacji dla Krakowa trwały od 29 kwietnia do 7 czerwca 2024. Podsumowanie konsultacji społecznych wraz z pełnym raportem dostępne jest w Biuletynie Informacji Publicznej Miasta Kraków.

Oprócz standardowych form konsultacji, zaprosiliśmy interesariuszy na spacery rewitalizacyjne. Spacery przygotowaliśmy w każdym z trzech podobszarów śladami projektów rewitalizacyjnych oraz miejsc ważnych dla danego podobszaru. Z ulotki, którą dystrybuowaliśmy na obszarze rewitalizacji można było dowiedzieć się kiedy odbędą się spotkania i spacery, a także na jakim etapie uchwalania programu rewitalizacji jesteśmy. W konsultacjach wspierał nas wózek konsultacyjny ECHO. Spotkania konsultacyjne i spacery były świetną okazją do wzajemnego poznania się, ale także do lepszego poznania swojej okolicy i zobaczenia tego, co może się wydarzyć w ramach procesu rewitalizacji.

W trakcie konsultacji pojawiły się także oczekiwania dotyczące Komitetu Rewitalizacji. Wybrzmiała potrzeba uchwalenia dwóch Komitetów Rewitalizacji: jednego dla podobszaru „stara” Nowa Huta, a drugiego dla dwóch sąsiadujących ze sobą podobszarów rewitalizacji – Grzegórzki-Wesoła oraz Kazimierz-Stradom. Równolegle do prac nad GPR, pracowano nad dokumentami dla Komitetu Rewitalizacji Miasta Krakowa. Już wkrótce zaprosimy na konsultacje dotyczące właśnie Komitetów Rewitalizacji, a po uchwaleniu zasad i regulaminu działania, ogłosimy nabór.

Informacje o aktualnym zaawansowaniu prac nad Gminnym Programem Rewitalizacji dla Miasta Krakowa znajdziesz w Biuletynie Informacji Publicznej Miasta Kraków. Więcej informacji o krakowskiej rewitalizacji znajdziesz na dedykowanej stronie www.rewitalizacja.krakow.pl.