Sposób na rzekę

Nie ma Sandomierza bez Wisły. Dzięki niej miasto rozwija się turystycznie i gospodarczo. Rzeka ma jednak także groźne oblicze. W mgnieniu oka może zamienić się w żywioł, który niszczy wszystko, co napotyka na swej drodze. Jakie rozwiązanie chroni dziś miasto przed skutkami zalania wodą?

Położona na siedmiu wzgórzach sandomierska starówka góruje nad leniwie płynącą w dole Wisłą. W dawnych czasach takie położenie ułatwiało obronę przed najeźdźcami. W XXI w., podczas wielkiej powodzi w 2010 r., uchroniło część miasta przed zalaniem.

Siła wody

Żywioł nie oszczędził wtedy dzielnic na prawym brzegu, zbudowanych tuż nad Wisłą. 19 maja 2010 r. o świcie woda w rzece osiągnęła nienotowany wcześniej poziom 842 cm. Fala powodziowa zniszczyła wały i zalała prawobrzeżny Sandomierz oraz sąsiednie gminy Gorzyce i Tarnobrzeg, czyli łącznie powierzch­nię ok. 11 km kw.

Natychmiast zapadła decyzja o ewakuacji 4 tys. osób. Dzięki heroicznej walce z żywiołem udało się obronić hutę szkła i sąsiadujące osiedle. Niestety, kolejna fala deszczu na początku czerwca wywołała nową powódź. Oznaczało to powtórną ewakuację i dalsze straty. Druga fala najbardziej dotknęła sąsiednią gminę Dwikozy. Woda zalała uprawy warzyw, z których utrzymują się mieszkańcy. Gdy zaczęła opadać, ludzie szybko powrócili do swoich domów. Ekipy remontowe przystąpiły do likwidowania szkód i porządkowania terenu.

Pomocne Fundusze Europejskie

Najważniejszy wniosek z tej tragedii? Potrzebujemy rozwiązań, które w przyszłości zabezpieczą ten obszar przed zagrożeniem powodzią. W 2017 r. takie działania podjął Wojewódzki Zarząd Melioracji w Kielcach, a kontynuuje je Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.

Projekt składał się z kilku zadań rozłożonych na pięć lat. Największym z nich była modernizacja i rozbudowa 30 km wałów przeciwpowodzio­wych, w tym głównie wzdłuż Koprzywianki. Ten spokojnie płynący dopływ Wisły 13 lat temu szybko zmienił się w niszczycielski żywioł.

Dobre rozwiązania

W projekcie szczególną uwagą objęto hutę szkła w Sandomierzu. Pracuje w niej ok. 2 tys. osób. Zalanie zakładu oznaczałoby nie tylko zniszczenie urządzeń. Substancje chemiczne mogłyby zanieczyścić środowisko. Zagrożone byłoby także pobliskie osiedle. Nowy wał przeciwpowodziowy o specjalnej konstrukcji ma za zadanie skutecznie zabezpieczyć to miejsce. W systemie ochrony przed powodzią ważną rolę odgrywają w Sandomierzu także cztery przepompownie. Gdy sytuacja stanie się niebezpieczna, pompy będą od­prowadzać do Wisły nadmiar wody z wez­branych mniejszych rzek i kanałów. Z kolei port rzeczny w mieście chroni teraz stalowa brama przeciwpowodziowa. – To był długi i złożony projekt, lecz osiągnęliśmy założony cel. Zabezpieczyliśmy przed powodzią ok. 20 tys. mieszkańców – podsumowuje Radosław Rodoń.

Solidne wsparcie

Działania podjęte w Sandomierzu są elementem kompleksowego Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły. Jest on finansowany z wielu źródeł: z Banku Światowego, Banku Rozwoju Rady Europy, budżetu państwa oraz unijnego Funduszu Spójności.