Najczęściej zadawane pytania

Wdrażanie KPO

• Kto określa szczegółowe zasady realizacji inwestycji (odpowiedzialność instytucji odpowiedzialnej za realizację inwestycji - IOI i instytucji odpowiedzialnej za realizację reformy - IOR)?

  Minister kierujący działem administracji rządowej, któremu zostało powierzone zadanie realizacji inwestycji/reformy odpowiada, w przypadku inwestycji, za określenie szczegółowych zasad realizacji inwestycji oraz przygotowanie otoczenia formalno-prawnego, w tym m.in.:

  • Przygotowanie dokumentacji związanej z realizacją inwestycji (np. regulaminy konkursów, wzory wniosków o dofinansowanie, wzory umów o objęcie wsparciem),

  • Określenie szczegółowych kryteriów wyboru przedsięwzięć,

  • Określenie wydatków kwalifikowalnych (ewentualnie przygotowanie wytycznych w tym zakresie),

  • Zabezpieczania umów, badanie racjonalności kosztów, ocenę sytuacji finansowej realizującego przedsięwzięcie,

  • Określenie zasad przyznawania pożyczki (jedynie maksymalny okres karencji i zapadalności pożyczki pozostaje kwestią do uzgodnienia przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej [MFiPR] z Ministerstwem Finansów),

  • Przygotowanie programów pomocy publicznej

  Niezbędnym elementem przygotowań do realizacji inwestycji jest też gotowość instytucjonalna instytucji odpowiedzialnej za realizację inwestycji (IOI) oraz wybranych przez IOI jednostek wspierających (JW), na którą składają się przygotowane przez IOI umowy i porozumienia regulujące współpracę z JW, z Polskim Funduszem Rozwoju (PFR) czy instytucjami wdrażającymi inwestycje pożyczkowe, a także wewnętrzne procedury w IOI i JW zapewniające m.in. odpowiednią ścieżkę audytu. Na etapie wdrażania to IOI będzie kontrolować prawidłowości realizacji inwestycji, w tym ponoszonych wydatków oraz na bieżąco monitorować postępy finansowo-rzeczowe inwestycji oraz osiąganie wskaźników.

  Jaką rolę w systemie wdrażania KPO pełni Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR)?

  Kluczową rolą Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) jako Instytucji Koordynującej KPO (IK KPO) będzie monitorowanie realizacji KPO. Głównie pod kątem osiągania kamieni milowych i wskaźników, wydawanie na tej podstawie ewentualnych zaleceń oraz potwierdzenie lub nie zasadności wypłat instytucjom odpowiedzialnym za realizację inwestycji. Ponadto IK KPO będzie m.in. sprawozdawać Komisji Europejskiej (KE) z realizacji KPO w ramach wymienionych w rozporządzeniu raportów i cyklicznych przeglądów oraz wnioskować do KE o kolejne płatności. Czynności kontrolne IK KPO będą dotyczyły głównie weryfikacji wydatków w ramach kontroli krzyżowych dla wykluczenia podwójnego finansowania oraz kontroli osiągania wskaźników i kamieni milowych na podstawie dokumentacji przekazanej przez instytucję odpowiedzialną za realizację inwestycji (IOI) i instytucję odpowiedzialną za realizację reformy (IOR) przy wniosku o płatność potwierdzającym ich realizację.

• Czy reformy są bezpośrednio powiązane z inwestycjami? Czy niezrealizowanie reformy wpływa na możliwość realizacji inwestycji?

  Co do zasady, zaplanowane w KPO reformy są bezpośrednio powiązane z inwestycjami. Oznacza to, że niezrealizowanie reformy w uzgodnionym z KE terminie i zakresie umożliwi finansowanie ze środków RRF powiązanej z nią inwestycji. Komisja Europejska będzie wypłacać refundację za realizację kamieni milowych, nawet jeśli w KPO nie zostały przypisane budżety dla reform. Wypłacane przez KE refundacje za osiągnięcie kamieni milowych mają służyć finansowaniu inwestycji powiązanych z tymi reformami. 

• Czym są horyzontalne zasady dotyczące realizacji KPO oraz gdzie można znaleźć informacje na ich temat?

  Horyzontalne zasady kwalifikowalności zostały zawieszone tutaj.

• Czy w trakcie realizacji KPO możliwa jest miana zaplanowanej reformy?

  Reformy zrealizowane w ramach KPO nie mogą zostać zmienione, „odwrócone” do końca realizacji KPO; tj. do końca 2026 r. Monitorowanie oraz sprawozdawczość do KE z realizacji reformy odbywa się również po zrealizowaniu reformy i jej rozliczeniu z KE  aż do przesłania ostatniego sprawozdania do KE z realizacji KPO.
  

• Jaki jest okres trwałości inwestycji w KPO?

  W odniesieniu do zagadnienia trwałości inwestycji realizowanych w ramach KPO nie ma przyjętej definicji trwałości inwestycji, natomiast zasadą powinno być utrzymaniu efektów inwestycji w rozsądnych ramach czasowych, biorąc pod uwagę charakter danej inwestycji. 

• Na jakich zasadach odbywa się realizacja wskaźników w ramach inwestycji?

  IOI realizuje wskaźniki przypisane do poszczególnych inwestycji w pełnym zakresie, zgodnie z opisem zawartym w KPO, costingiem oraz do maksymalnej wysokości środków przeznaczonych na realizację tej inwestycji. Jeżeli po zrealizowaniu wskaźnika w wysokości (wartości) pozwalającej na jego poprawne rozliczenie z KE w oparciu o założenia przyjęte w KPO występują oszczędności w ramach danej inwestycji, wówczas IK KPO podejmuje w uzgodnieniu z daną IOI decyzję o dalszym przeznaczeniu tych środków. W przypadku wskaźników, których realizacja opisana jest poprzez sformułowanie „zrealizuje co najmniej…”, jako podstawę do rozliczenia z KE przyjmowana jest minimalna wielkość tego wskaźnika wskazana w KPO.

• Czy Agencja będzie mogła pełnić funkcję jednostki wspierającej w ramach KPO?

  Zgodnie z art. 14la pkt 4 projektu ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 jednostką wspierającą plan rozwojowy może być podmiot, któremu w drodze porozumienia albo umowy zawartych z instytucją odpowiedzialną za realizację inwestycji, została powierzona realizacja części zadań związanych z realizacją inwestycji, w szczególności samorząd województwa.

  IOI będzie uprawniony do zawarcia stosownego porozumienia lub umowy z Agencją w celu powierzenia jej funkcji jednostki wspierającej (JW). 

• Czy jednostka wspierająca będzie mogła wypłacać wsparcie w ramach KPO?

  Projektowana ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 nie przewiduje takiej możliwości.

  Za dokonywanie wypłat w ramach KPO będzie odpowiedzialny Polski Fundusz Rozwoju, który – zgodnie z art. 14ln ust. 1 pkt 1 projektu ustawy – na ten cel może otrzymać płatności z budżetu środków europejskich oraz może pozyskiwać środki finansowe na zasadach określonych w art. 16a ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju oraz – zgodnie z art. 14 ln ust. 1 pkt 2 – wypłaca środki pochodzące z płatności i środków, o których mowa w pkt 1, w trybie określonym w art. 14lp:

  • Ostatecznym odbiorcom wsparcia,

  • Instytucjom odpowiedzialnym za realizację inwestycji,

  • Jednostkom wspierającym plan rozwojowy,

  • Bankowi Gospodarstwa Krajowego,

  • Podmiotom upoważnionym przez podmioty, o których mowa w lit. A-c, lub wykonawcom.

  Agencja – pełniąca funkcję JW – będzie składała zlecenia wypłaty na rzecz ostatecznych odbiorców wsparcia (OOW). Nie będzie możliwości przekazywania Agencji środków w ramach KPO – z przeznaczeniem na wypłaty dla rolników i innych OOW.

  Podstawą dokonania przez PFR wypłaty środków, o których mowa w art. 14ll ust. 1 – zgodnie z art. 14lp ust. 1 projekt ustawy będzie:

  1) Ostatecznemu odbiorcy wsparcia – zlecenie wypłaty wystawione przez instytucję odpowiedzialną za realizację inwestycji lub jednostkę wspierającą plan rozwojowy;

  2) Instytucji odpowiedzialnej za realizację inwestycji lub jednostce wspierającej plan rozwojowy – zlecenie wypłaty wystawione przez instytucję odpowiedzialną za realizację inwestycji;

  3) Bankowi Gospodarstwa Krajowego – zlecenie wypłaty wystawione przez instytucję odpowiedzialną za realizację inwestycji;

  4) Należy przy tym wskazać, że – zgodnie z art. 14lp ust. 3 projektu ustawy – zlecenia wypłaty, o których mowa w ust. 1 pkt 2 [dokonywanych na rzecz instytucji odpowiedzialnej za realizację inwestycji lub jednostce wspierającej plan rozwojowy] mogą dotyczyć środków na realizację działań wykonywanych bezpośrednio w ramach inwestycji zgodnie z porozumieniem, o którym mowa w art. 14le ust. 2 pkt 2 [pomiędzy MFiPR a IOI lub IOR], lub decyzją, o której mowa w art. 14le ust. 5 [w przypadku gdy MFiPR jest IOI lub IOR], lub porozumieniem, o którym mowa art. 14li ust. 1 [gdy IOI powierzy, w drodze porozumienia lub umowy, realizację części zadań związanych z realizacją inwestycji JW].

Finansowanie KPO

• Jakie środki zostaną przeznaczone na finansowanie inwestycji w ramach KPO?

  Maksymalna wysokość środków przeznaczona na finansowanie danej inwestycji określona jest w załączniku nr 2b do porozumienia o realizacji inwestycji w ramach KPO. Kwota ta wyrażona jest w PLN i stanowi maksymalną wartość zobowiązań zaciąganych przez IOI w ramach realizacji inwestycji. IOI może dokonywać przesunięć środków w ramach inwestycji np. pomiędzy różne JW realizujące tę inwestycję natomiast nie może zostać przekroczona maksymalna wysokość środków określona dla tej inwestycji w porozumieniu.

• Czy możliwe będzie prefinansowanie inwestycji w KPO?

  W celu uruchomienia inwestycji planowanych na podstawie ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027, przyjętego przez Radę Ministrów 8 lutego br. możliwe będzie przejściowe finansowanie przez Polski Fundusz Rozwoju inwestycji w części dotacyjnej KPO, jeszcze przed dniem wydania decyzji wykonawczej Rady UE, na podstawie projektu KPO przyjętego przez Radę Ministrów 30 kwietnia 2021r., z prefinansowaniem ze środków PFR ogłosi minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, na podstawie zapotrzebowania.

  Uruchomienie prefinansowania PFR na inwestycje w KPO uzależnione będzie od przygotowania podstawowych elementów systemu wdrażania założonych w projekcie ustawy. Kluczowym wymogiem jest podpisanie porozumień o realizacji reform i inwestycji pomiędzy ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego jako Instytucją Koordynującą KPO, a odpowiednimi ministrami reprezentującymi instytucje odpowiedzialne za realizację reform i inwestycji (art. 14le ust. 3 projektu ww. ustawy). Dla pozyskania środków na prefinansowanie KPO koniecznym jest terminowe i zgodne z zakresem ustalonym z KE realizowanie reform (kamieni milowych) powiązanych bezpośrednio z daną inwestycją. Spełnienie wszystkich wymogów formalnych dotyczących uruchomienia danej inwestycji uzgodnionych z KE (m.in. tryb i kryteria wyboru przedsięwzięć, uwzględnienie zasady DNSH).

• Na jakich zasadach możliwe będzie prefinansowanie inwestycji w części dotacyjnej KPO?

  W celu uruchomienia inwestycji planowanych na podstawie ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 możliwe będzie przejściowe finansowanie przez Polski Fundusz Rozwoju inwestycji w części dotacyjnej KPO, jeszcze przed dniem wydania decyzji wykonawczej Rady UE, na podstawie projektu KPO przyjętego przez Radę Ministrów 30 kwietnia 2021 r. z późniejszymi zmianami wynikającymi z negocjacji z Komisją Europejską. Uruchomienie prefinansowania PFR na inwestycje w KPO uzależnione będzie od przygotowania podstawowych elementów systemu wdrażania założonych w projekcie ustawy. Kluczowym wymogiem jest podpisanie porozumień o realizacji reform i inwestycji pomiędzy ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego jak instytucją koordynującą KPO, a odpowiednimi ministrami reprezentującymi instytucje odpowiedzialne za realizację reform i inwestycji. 

• Na jakich zasadach prefinansowane będą inwestycje pożyczkowe w KPO?

  Określenie szczegółowych zasad udzielania pożyczek, w tym ewentualnego zaliczkowania, leży w kompetencji instytucji odpowiedzialnej za inwestycję (IOI). Planowana umowa pożyczki z KE nie będzie regulować szczegółowych warunków udzielania pożyczki, a jedynie określać będzie okres spłaty zobowiązania oraz zasady spłat rat odsetkowych i kapitałowych. Wspólne zasady udzielania pożyczek w KPO mogą dotyczyć jedynie maksymalnego terminu karencji na spłatę pożyczki przez ostatecznych odbiorców (pożyczkobiorców) oraz finalnej daty zapadalności tych pożyczek. Spłata pożyczki ma nastąpić w ciągu 30 lat od daty udzielenia pożyczki, przy czym spłata rat kapitałowych rozpoczyna się dopiero po 10 latach od daty udzielenia pożyczki, w równych ratach przez okres 20 lat, a spłata rat odsetkowych rozpoczyna się bezpośrednio po udzieleniu pożyczki.

  Zgodnie z art. 14l ust. 7 projektu ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 inwestycje pożyczkowe mogą być finansowane do równowartości w złotych kwot pożyczki otrzymanych na ten cel, przeliczonych według kursu średniego euro Narodowego Banku Polskiego ogłoszonego dwa dni operacyjne przed datą ich wpływu na rachunek. Oznacza to, że płynność finansowa inwestycji pożyczkowych jest uzależniona od wartości transz pożyczki przekazywanych przez KE w oparciu o zrealizowane kamienie milowe i wskaźniki przypisane do danej transzy.

• Co jest podstawą do rozliczania się z Komisją Europejską?

  Podstawą rozliczania się z Komisją Europejską i przekazywania środków finansowych w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności jest realizacji tzw. kamieni milowych w odniesieniu do reform oraz wskaźników w odniesieniu do inwestycji. Płatności dla Polski będą przekazywane dopiero po wykazaniu, w cyklu półrocznym, że zaplanowane w danym półroczu kamienie milowe i wskaźniki zostały zrealizowane oraz, że uzgodniony z Komisją Europejską zakres zmian wszedł w życie. 

• Jak będą finansowane inwestycje w części pożyczkowej oraz w części grantowej?

  Finansowanie inwestycji odbywać się będzie co do zasady na bieżąco, w miarę dostępności środków, o ile inwestycje będą realizowane zgodnie z harmonogramami ustalonymi na podstawie porozumienia, podobnie jak powiązane z inwestycjami reformy. Środki na finansowanie inwestycji będą pochodziły z kolejnych transz dotacji i pożyczki wypłacanych przez KE na podstawie wniosków o płatność, niezależnie od tego których reform i inwestycji dotyczył będzie wniosek o płatność do KE.

  W przypadku części pożyczkowej, zgodnie z art. 14l ust. 7 projektu nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, wypłaty na rzecz ostatecznych odbiorców będą dokonywane wyłącznie do limitu wynikającego z przeliczenia kwoty pożyczki otrzymanej z Komisji Europejskiej. Instytucja Koordynująca KPO będzie w związku z tym regulować limit na zaciąganie zobowiązań wobec pożyczkobiorców.

  W przypadku części dotacyjnej, ze względu na dodatkowe „pomostowe” źródła finansowania w dyspozycji Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) płatności na rzecz ostatecznych odbiorców oraz za wydatki IOI i JW na działania wykonywane bezpośrednio będą realizowane zgodnie z aktualizowanym na bieżąco planem finansowym rachunku PFR do obsługi środków przeznaczonych na finansowanie KPO.

• Kto określa szczegółowe zasady udzielania pożyczek?

  Określenie szczegółowych zasad udzielania pożyczek, w tym ewentualnego zaliczkowania, leży w kompetencji instytucji odpowiedzialnej za inwestycję. Planowana umowa pożyczki z KE nie będzie regulować szczegółowych warunków udzielania pożyczki, a jedynie określać będzie okres spłaty zobowiązania oraz zasady spłat rat odsetkowych i kapitałowych. Wspólne zasady udzielania pożyczek w KPO mogą dotyczyć jedynie maksymalnego terminu karencji na spłatę pożyczki przez ostatecznych odbiorców (pożyczkobiorców) oraz finalnej daty zapadalności dla tych pożyczek.

  Zgodnie z art. 14ll ust. 7 projektu ustawy wdrożeniowej inwestycje pożyczkowe mogą być finansowane do równowartości w złotych kwot pożyczki otrzymanych na ten cel, przeliczonych według kursu średniego euro Narodowego Banku Polskiego ogłoszonego dwa dnia operacyjne przed datą ich wpływu na rachunek. Oznacza to, że płynność finansowania inwestycji pożyczkowych jest uzależniona od wartości transz pożyczki przekazywanych przez KE w oparciu o zrealizowane kamienie milowe i wskaźniki przypisane do danej transzy.

• Na jakich zasadach KE będzie wypłacać refundacje?

  KE wypłaca refundacje analizując dokumentację przekazaną przy wniosku o płatność potwierdzającą osiągnięcie kamieni milowych i wskaźników. KE co do zasady nie analizuje wydatków powiązanych z realizacją wskaźników wykazywanych we wniosku o płatność, gdyż kwota refundacji wynika z uzgodnionego ex ante kosztorysu inwestycji (tzw. costingu). Jeśli KE przy ocenie wniosku o płatność oceni, że dany kamień milowy lub wskaźnik zostały osiągnięte w niezadowalający sposób (m.in. niezgodny z uzgodnionym zakresem, z ustalonymi zasadami wyboru przedsięwzięć, z naruszeniem zasady DNSH) wszczynana jest procedura skutkująca zawieszeniem, a docelowo potencjalnie zmniejszeniem lub umorzeniem kwoty wkładu finansowego, o których mowa odpowiednio w art. 24 ust. 6, ust. 8 i ust. 9 rozporządzenia 2021/241. Podobnie się dzieje, jeśli w ciągu 6 miesięcy po ustalonym terminie osiągnięcia kamienia milowego lub wskaźnika, przy kolejnym wniosku o płatność, nie będziemy w stanie wykazać ich realizacji. Z tego względu negatywna ocena przez KE stopnia osiągnięcia danego kamienia milowego lub wskaźnika lub przekroczenie terminów ich realizacji o 6 miesięcy, skutkuje wstrzymaniem finansowania wszystkich inwestycji przypisanych do danej reformy (w przypadku nieosiągnięcia powiązanego wskaźnika) i brakiem możliwości zaciągania kolejnych zobowiązań w ramach tych inwestycji oraz ponoszenia wydatków na działania realizowane bezpośrednio przez IOI i JW. Do czasu uzyskania zgody od Instytucji Koordynującej KPO. Jeśli w wyniku ww. procedur wszczętych przez KE zostanie zmniejszony lub umorzony wkład RRF dla danej inwestycji, konieczne jest pokrycie zobowiązań finansowych zaciągniętych wobec ostatecznych odbiorców wsparcia ze środków budżetu państwa. 

• Czy w ramach KPO istnieje możliwość zastosowania uproszczonych metod rozliczania wydatków?

  Kwestie związane z realizacją inwestycji, w tym zastosowanie uproszczonych metod rozliczania wydatków, znajdują się w gestii instytucji odpowiedzialnej za inwestycję (IOI). IK KPO nie będzie regulowała sposobu realizacji inwestycji, obowiązującą zasadą jest stosowanie przepisów prawa krajowego i prawa UE.

• Czy finansowanie inwestycji odbywać się będzie na bieżąco?

  Finansowanie inwestycji odbywać się będzie co do zasady na bieżąco, w miarę dostępności środków, o ile inwestycje będą realizowane zgodnie z harmonogramami ustalonymi na podstawie porozumienia, podobnie jak powiązane z inwestycjami reformy. Środki na finansowanie inwestycji będą pochodziły z kolejnych transz dotacji i pożyczki wypłacanych przez KE na podstawie wniosków o płatność niezależnie od tego, których reform i inwestycji dotyczył dany wniosek o płatność do KE.

  W przypadku części pożyczkowej, zgodnie z art. 14ll ust. 7 projektu nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, wypłaty na rzecz ostatecznych odbiorców będą dokonywane wyłącznie do limitu wynikającego z przeliczenia kwoty pożyczki otrzymanej z Komisji Europejskiej. Instytucja Koordynująca KPO będzie w związku z tym regulować limit na zaciąganie zobowiązań wobec pożyczkobiorców.

  W przypadku części dotacyjnej, ze względu na dodatkowe „pomostowe” źródła finansowania w dyspozycji Polskiego Funduszu Rozwoju płatności na rzecz ostatecznych odbiorców oraz za wydatki IOI i JW. Na działania wykonywane bezpośrednio będą realizowane zgodnie z aktualizowanym na bieżąco planem finansowym rachunku PFR do obsługi środków przeznaczonych na finansowanie KPO.

• Czy istnieje możliwość łączenia (blendingu) pożyczek z dotacjami w ramach realizacji inwestycji finansowanych z RRF?

  Z zapisów rozporządzenia PE i Rady (UE) 2021/241 z 12 lutego 2021 r. ustanawiającego RRF nie wynika brak takiej możliwości. Finansowanie inwestycji z różnych źródeł (w tym w ramach innych programów i instrumentów unijnych) jest możliwe pod warunkiem zapewnienia, że łączna suma wsparcia nie przekroczyła 100% wartości wydatków kwalifikowalnych inwestycji oraz zapewnienia odpowiedniej ścieżki audytu pozwalającej łatwo zidentyfikować i rozdzielić przepływy finansowe pochodzące z różnych źródeł finansowania. Planowane kontrole krzyżowe pod katem źródeł finansowania przedsięwzięć oraz wykorzystanie na potrzeby wdrażania KPO i programów krajowych finansowanych z polityki spójności podobnych struktur wdrażania i ścieżki współpracy powinno pozwolić na zapewnienie synergii realizowanych działań (ich właściwą komplementarność i koordynację) oraz wyeliminowanie podwójnego finansowania tych samych przedsięwzięć.

• Czy do realizacji inwestycji w KPO konieczna jest analiza luki finansowej?

  Przy realizacji inwestycji generujących dochód w ramach KPO nie ma obowiązku analizy luki finansowej.

• Czy możliwe jest łączenie wsparcia w ramach jednego wniosku o dofinansowanie (np. ze środków programu Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027 oraz KPO)?

  Ani projekt ustawy wdrożeniowej na perspektywę finansową 2021-2027, ani założenia systemu teleinformatycznego tworzonego dla potrzeb obsługi programów polityki spójności i , w ograniczonym zakresie, KPO, ani procedury oceniania wniosków nie przewidują takiej możliwości. FERC i KPO stanowią dwa różne źródła finansowania projektów, których wykorzystanie regulują odrębne zestawy przepisów (unijnych i krajowych) niepokrywających się ze sobą m.in. w zakresie sposobu wnioskowania o środki, procesu przyznawania wsparcia, sprawozdawczości, monitoringu, rozliczania czy księgowania poniesionych wydatków.

  Jeżeli instytucja podejmie decyzję o połączeniu w ramach jednego przedsięwzięcia ww. Źródeł finansowania, które zgodnie z obowiązującym prawem wymagają w szczególności złożenia oddzielnych wniosków o udzielenie wsparcia i prowadzenia odrębnej sprawozdawczości, to w zakresie jej właściwości leżeć będzie stworzenie dla potrzeb takie systemu wsparcia odpowiednich procedur, które jednocześnie uczynią zadość wymogom reżimów prawnych rządzących wdrażaniem polityki spójności i KPO.

• Czy możliwe jest łączenie pomocy publicznej udzielanej w ramach polityki spójności i KPO?

  W przypadku łączenia wsparcia stanowiącego pomoc publiczną stosować należy zasady dotyczące kumulacji tej pomocy. Zasady te zostały określone m.in. w art. 8 rozporządzenia KE nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.U. L 187 z 26.06.2014, s.1), dalej: rozporządzenie GBER.

  Zgodnie z art. 8 rozporządzenia GBER pomoc publiczną można kumulować z wszelką inną pomocą państwa, pod warunkiem że środki te dotyczą różnych, możliwych do wyodrębnienia kosztów kwalifikowalnych. Natomiast w odniesieniu do pokrywających się częściowo lub w całości kosztów kwalifikowalnych, pomoc udzieloną na podstawie rozporządzenia GBER można kumulować z wszelką inną pomocą państwa tylko wówczas, gdy taka kumulacja nie spowoduje przekroczenia najwyższego poziomu intensywności pomocy lub kwoty pomocy, wynikających z odpowiednich progów/wartości określonych dla konkretnych przeznaczeń pomocy.

• Jaki jest kurs EUR/PLN do przeliczania alokacji w ramach KPO?

  Do przeliczania alokacji w 2022 r. na potrzeby porozumień o realizacji reform i inwestycji w ramach KPO należy zastosować kurs: 1 EUR = 4,4819 PLN. Zgodnie z ustaleniami z Ministerstwem Finansów do przeliczeń przyjęto uśredniony kurs kupna Narodowego Banku Polskiego za okres od początku kwalifikowalności KPO tj. od 1 lutego 2020 r. do 31 marca 2022 r.

Kwalifikowalność VAT

• Czy podatek VAT jest kwalifikowalny w ramach KPO?

  Zgodnie z informacjami przekazanymi przez KE w całym KPO VAT jest niekwalifikowalny, w tym w ramach instrumentów finansowych i nie może być finansowany ze środków planu rozwojowego. Podatek VAT jest finansowany ze środków własnych ostatecznych odbiorców wsparcia lub – po uzgodnieniu przez IOI z Ministrem Finansów – ze środków innych niż środki planu rozwojowego, którymi dysponuje IOI. Wyjątkiem od tej zasady jest możliwość finansowania wydatków niekwalifikowalnego VAT dla projektów realizowanych z części dotacyjnej KPO przez państwowe jednostki budżetowe oraz dla inwestycji A4.2.1 – Wsparcie programów dofinansowania miejsc opieki nad dziećmi 0-3 lat (żłobki, kluby dziecięce) w ramach MALUCH+, przez Państwowy Fundusz Rozwoju (PFR).

Porozumienia

• Czy do zawarcia porozumień międzyinstytucjonalnych wymagana jest decyzja wykonawcza Rady UE?

  Zawarcie porozumień o realizacji reform/inwestycji w ramach KPO, jak również rozpoczęcie realizacji reform i inwestycji w ramach KPO, nie wymaga wydania przez Radę UE decyzji wykonawczej zatwierdzającej KPO. Do podpisania porozumień konieczne jest wejście w życie nowelizacji ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, która reguluje zasady związane z realizacją KPO.

• W jakich sytuacjach konieczna jest zmiana porozumienia?

  Zgodnie z §16 pkt 2 projektu porozumienia zmiana porozumienia jest konieczna w przypadku zmiany KPO wpływającej na treść porozumienia. W KPO znajdują się m.in. informacje dotyczące zakresu reform i inwestycji oraz resortów odpowiedzialnych za ich realizację. W przypadku przenoszenia reform/inwestycji w zakres odpowiedzialności innego resortu, zmiany te będą odzwierciedlone w treści KPO. Konsekwencją zmiany treści KPO w powyższym zakresie będzie konieczność zmiany porozumienia, tak aby odzwierciedlało ono aktualne zapisy KPO.

• Czy IOI/IOR muszą uwzględniać uwagi IK KPO do aktualizacji harmonogramu realizacji inwestycji?

  Zgodnie z zapisami porozumienia, w przypadku aktualizacji harmonogramu realizacji inwestycji przez IOI, przygotowania planu naprawczego oraz opracowania przez IOI kryteriów szczegółowych wyboru przedsięwzięć do objęcia wsparciem, IK KPO może zgłosić uwagi do powyższych dokumentów, które IOI powinna uwzględnić. W każdym z tych przypadków IOI może zgłosić do IK KPO wyjaśnienia, które będą szczegółowo analizowane, a w większości przypadków (o ile nie w każdym przypadku) wynikiem procesu konsultacji i uzgodnień będzie osiągnięcie konsensusu pomiędzy stronami porozumienia. Jeżeli w następstwie procesu negocjacji, będą wystosowane przez IK KPO uwagi, to IOI powinna je uwzględnić.

• Gdzie w porozumieniu należy wpisać nazwę jednostki wspierającej?

  Jeżeli IOI zadecyduje, że dana inwestycja będzie realizowana przez wskazaną przez IOI Jednostkę Wspierającą wówczas w załączniku nr 2b do porozumienia, w pozycji 2 „Podmiot bezpośrednio realizujący inwestycję” należy wpisać nazwę Jednostki Wspierającej realizującej daną inwestycję. Ponadto, jeżeli IOI upoważni Jednostkę Wspierającą do przekazywania do Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) zleceń wypłaty dla poszczególnych odbiorców wsparcia w ramach danej inwestycji, wówczas w pozycji 3 załącznika nr 2b do porozumienia „Podmiot wystawiający zlecenia wypłaty do PFR” również należy wpisać nazwę Jednostki Wspierającej.

Etaty w KPO

• Czy w ramach KPO możliwe jest finansowanie wynagrodzenia urzędników i pracowników innych instytucji związanych z bieżącą obsługą przygotowania i realizacji reform i inwestycji w ramach KPO?

  W ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) nie został przewidziany mechanizm tzw. pomocy technicznej, w ramach którego mogłyby zostać sfinansowane wydatki osobowe związane z obsługą KPO. Zgodnie z informacjami uzyskanymi z Komisji Europejskiej, wydatkami kwalifikowalnymi w ramach KPO nie mogą być bieżące wydatki publiczne, w tym koszty instytucji publicznych oraz administracji, związane z obsługą przygotowania i realizacji reform i inwestycji w ramach planu rozwojowego (w tym wynagrodzenia urzędników). Jednocześnie, w związku z brakiem decyzji wykonawczej Rady UE dla KPO, nie jest możliwe zapewnienie środków z budżetu państwa na wdrażanie KPO.

• Czy wynagrodzenia pracowników (w rozumieniu pracowników ostatecznego odbiorcy wsparcia/partnera w przedsięwzięciu, bądź np. podmiotu uprawnionego do ponoszenia wydatków, są kosztem kwalifikowalnym, czy niekwalifikowalnym?

  Przepisy rozporządzenia ustanawiającego RRF oraz informacje z KE, jakimi dysponuje IK KPO, nie przesądzają kwestii dotyczących finansowania wydatków osobowych związanych z zatrudnianiem personelu przez ostatecznych odbiorców wsparcia. W związku z tym, to do instytucji odpowiedzialnej za inwestycję (IOI) należy określenie szczegółowych kosztów kwalifikowanych dla tej inwestycji, w tym ew. wydatków na zatrudnianie personelu przez ostatecznych odbiorców. Określając szczegółowy katalog kosztów kwalifikowalnych należy mieć na uwadze cel inwestycji, wskaźniki do osiągnięcia oraz umówiony z KE zakres kosztorysu (costingu) powiązany z tymi wskaźnikami. Ewentualna decyzja o uznaniu wydatków osobowych u ostatecznych odbiorców wsparcia jako kwalifikowalne powinna zakładać bezpośrednie powiązanie takich wydatków z realizowanym przedsięwzięciem i jedynie na czas jego realizacji oraz uzasadnienie merytoryczne dla ich poniesienia (np. potrzeba specjalistycznej wiedzy).

CST

• Do czego służył będzie CST?

  KPO będzie korzystać z zaprojektowanego dla polityki spójności systemu CST2021. W ramach tego systemu IOI/IOR będą odpowiedzialne m.in. za opracowanie wzorów wniosków o dofinansowanie w powiązaniu z przyjętymi kryteriami dla poszczególnych naborów (w tym określenie załączników), ogłaszanie naborów, wprowadzenie do systemu wniosków o dofinansowanie w ramach tzw. schematu nr 1, wybór przedsięwzięć do realizacji. System będzie także służy do monitorowania i sprawozdawczości postępu poszczególnych inwestycji i reform, w tym w szczególności osiągania kamieni milowych i wskaźników oraz do celów audytu i kontroli. Przepływy finansowe z PRF będą realizowane odrębnie.

• Jakie funkcjonalności posiada CST?

  System teleinformatyczny posiada funkcjonalności umożliwiające wspieranie procesów m.in. związanych z obsługą rozliczeń z ostatecznymi odbiorcami wsparcia. Zakres wykorzystania tego systemu zależeć będzie przede wszystkim od przesądzeń dotyczących współpracy z PFR w obszarze przepływów finansowych w ramach KPO. Szczegółowe kwestie rozliczeń z ostatecznymi odbiorcami wsparcia w projektach partnerskich powinny być uregulowane w ramach umowy pomiędzy IOI i PFR. W odniesieniu do kwestii związanych z wykorzystaniem funkcjonalności systemu teleinformatycznego na potrzeby obsługi inwestycji i przedsięwzięć decydujące znaczenie ma wskazanie schematu realizacji inwestycji. W tzw. schemacie I – czyli w wersji uproszczonej wykorzystania systemu, opierającej się na modelu przyjętym dla projektu grantowego w ramach polityki spójności, IOI w komunikacji z ostatecznymi odbiorcami wykorzystuje własne rozwiązania techniczno-proceduralne stanowiące podstawę systemu realizacji danej inwestycji (w tym może wykorzystać swoje narzędzia informatyczne), a system teleinformatyczny zapewniony przez MFiPR będzie obligatoryjnie wykorzystywany przez IOI do sprawozdawczości na rzecz IK KPO. W schemacie II, opierający się na modelu przyjętym dla priorytetów i działań w ramach polityki spójności, IOI będzie mógł wykorzystać system teleinformatyczny zapewniony przez MFiPR ze wszystkimi funkcjonalnościami.

Przechowywanie dokumentacji

• Jaki jest okres przechowywania dokumentacji inwestycji?

  Zasady związane z przechowywaniem dokumentacji dla inwestycji realizowanych w ramach KPO regulowane są w art. 132 rozporządzenia finansowego UE. Zgodnie z jego zapisami odbiory wsparcie, czyli podmioty realizujące inwestycje lub przedsięwzięcia, przechowują dokumentację przez okres pięciu lat od płatności salda, lub w przypadku braku takiej płatności, po przeprowadzeniu transakcji. Okres ten wynosi trzy lata w przypadku, gdy kwota finansowania nie przekracza 60 000 EUR. W przypadku KPO wypłata salda, czyli ostatnia płatność z KE, będzie miała miejsce pod koniec 2026 r., w związku z powyższym terminy związane z przechowywaniem dokumentacji powinny być liczone odpowiednio od końca 2026 r.