Poznaj instytucje, które Cię nadzorują

Nadzór rynku nad dostępnością produktów i usług

W Polskim Akcie o Dostępności wyznaczono odpowiednie organy, które będą pilnować, czy przedsiębiorcy zapewniają dostępność swoich produktów i usług.

Sprawdź, kto jest właściwym organem w przypadku Twoich produktów i usług

W skład systemu nadzoru rynku nad dostępnością produktów i usług wchodzą:

1. Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), który koordynuje cały system nadzoru;
2. Organy nadzoru rynku:

• Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej – nadzoruje wszystkie produkty objęte ustawą, a także usługi telekomunikacyjne, usługi dostępu do audiowizualnych usług medialnych i usługi rozpowszechniania książek elektronicznych,
• wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego – nadzorują usługi cyfrowe w autobusowym i autokarowym transporcie pasażerskim,
• Prezes Urzędu Transportu Kolejowego – nadzoruje usługi cyfrowe w transporcie kolejowym,
• Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego – nadzoruje usługi cyfrowe w transporcie lotniczym,
• dyrektorzy urzędów morskich (w Gdyni i Szczecinie) – nadzorują usługi cyfrowe w transporcie morskim,
• Dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy – nadzoruje usługi cyfrowe w zakresie transportu wodnego śródlądowego,
• Rzecznik Finansowy – nadzoruje usługi bankowości detalicznej,
• minister właściwy do spraw informatyzacji (obecnie Minister Cyfryzacji) – nadzoruje usługi handlu elektronicznego.

3. Organy celne – pilnują dostępności produktów, które mają zostać wprowadzone do obrotu.

Czy dostępność produktów i usług będzie podlegać kontroli?

Jeśli Prezes Zarządu PFRON lub właściwy organ nadzoru rynku będą mieli wątpliwości, czy udostępniany przez przedsiębiorcę produkt albo oferowana lub świadczona przez niego usługa spełniają wymagania dostępności, mogą przeprowadzić u tego przedsiębiorcy kontrolę. Takie wątpliwości mogą pojawić się m.in. w wyniku otrzymania zawiadomienia o niespełnianiu przez produkt albo usługę wymagań dostępności. Takie zawiadomienie do Prezesa Zarządu PFRON może złożyć każdy.

Kontrola ma sprawdzić, czy produkt lub usługa rzeczywiście są dostępne i czy przedsiębiorca przestrzega innych obowiązków określonych w ustawie, m.in. prowadzi odpowiednią dokumentację, stosuje właściwe oznakowania produktów itd.

W trakcie kontroli Prezes Zarządu PFRON i organy nadzoru rynku są uprawnione do szeregu czynności, aby ustalić, czy przedsiębiorca realizuje swoje obowiązki prawidłowo. Przedsiębiorcy powinni ściśle współpracować z organami, które przeprowadzają kontrolę i udzielać im wszelkich niezbędnych informacji. Szczegóły przebiegu kontroli określone są w rozdziale 5 Polskiego Aktu o Dostępności.

Jeśli kontrola pokaże, że przedsiębiorca nie zapewnia dostępności lub nie przestrzega obowiązków określonych w ustawie, może to wiązać się z dotkliwymi konsekwencjami. Właściwe organy mogą m.in. wezwać przedsiębiorcę do podjęcia działań naprawczych, nakazać mu wycofanie produktu z obrotu, zakazać udostępniania produktu na rynku, a także zakazać oferowania lub świadczenia usługi.

Jeśli przedsiębiorca uporczywie nie zapewnia dostępności, może zostać nałożona na niego kara pieniężna. Jej wysokość będzie proporcjonalna do wagi naruszenia przepisów ustawy. I ustali ją PFRON lub właściwy organ nadzoru rynku. Kara może wynosić do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, jednak nie może przekroczyć 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

Czy będzie możliwość zawiadomienia o braku dostępności produktów i usług?

1. Zawiadomienie do Prezesa Zarządu PFRON — dostępność produktów i usług to nie tylko nowy obowiązek przedsiębiorców. To także nowe prawo każdego człowieka. Każda osoba, która spotka się z brakiem dostępności, będzie mogła złożyć zawiadomienie do Prezesa Zarządu PFRON. Jeśli zawiadomienie zostanie uznane za uzasadnione, Prezes Zarządu PFRON lub właściwy organ nadzoru rynku będą mogli przeprowadzić kontrolę u przedsiębiorcy, który udostępnia taki produkt albo oferuje lub świadczy taką usługę.
2. Skarga do przedsiębiorcy — niezależnie od zawiadomienia, konsumenci będą mogli złożyć skargę do przedsiębiorcy, w której mogą żądać zapewnienia dostępności danego produktu lub usługi. Jeśli przedsiębiorca rozpatrzy skargę pozytywnie, będzie musiał zapewnić tę dostępność.
   
3. Inne sposoby — konsument może też skorzystać z innych metod rozwiązywania sporów oraz wystąpić z powództwem do sądu powszechnego.

Zawiadomienie do Prezesa Zarządu PFRON

Kto może je złożyć?

Każda osoba, która zauważy, że produkt lub usługa nie spełniają określonych w ustawie wymagań dostępności.

Co musi zawierać?

• informację, o jaki produkt lub usługę chodzi,
• wskazanie, jakie konkretne wymagania dostępności nie zostały spełnione przez dany produkt lub usługę,
• nazwę podmiotu gospodarczego, który udostępnia ten produkt albo oferuje lub świadczy tę usługę,
• jeśli zawiadomienie jest składane po skardze (zobacz poniżej czym jest skarga), kopię skargi i odpowiedzi na nią, lub informację, że odpowiedź nie została udzielona w terminie.

Jeśli chcesz, możesz podać w zawiadomieniu swoje dane kontaktowe: imię i nazwisko, adres do korespondencji/adres e-mail/numer telefonu i wskazać sposób kontaktu, który preferujesz. Będziesz mógł wtedy otrzymać informację o sposobie rozpatrzenia zawiadomienia. Nie masz jednak takiego obowiązku i zawiadomienie możesz złożyć anonimowo.

Jak możesz je złożyć?

Zawiadomienie możesz złożyć na kilka sposobów. Wybierz ten najbardziej dogodny dla Ciebie:

• na piśmie: osobiście w siedzibie PFRON, pocztą tradycyjną lub drogą elektroniczną,
• ustnie: osobiście w siedzibie PFRON lub telefonicznie,
• w postaci elektronicznej z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej,
• w Polskim Języku Migowym: osobiście w siedzibie PFRON lub w postaci nagrania z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej (jeśli takie środki zostaną wskazane do tego celu przez PFRON).

Złożyłem zawiadomienie i co dalej?

Prezes Zarządu PFRON może rozpatrzyć zawiadomienie samodzielnie lub przekazać je do organu nadzoru rynku właściwego dla danego produktu, lub usługi w ciągu 30 dni. Jeśli zawiadomienie trafi do organu nadzoru rynku, musi on rozpatrzyć je w ciągu 30 dni od dnia jego otrzymania od PFRON.

Jeśli zawiadomienie zostanie uznane za uzasadnione, Prezes Zarządu PFRON lub właściwy organ nadzoru przeprowadzą u przedsiębiorcy kontrolę (ew. także postępowanie) oraz poinformują Cię o podjętych działaniach (tylko jeśli w zawiadomieniu podałeś swoje dane kontaktowe). Poinformują Cię również, jeśli uznają zawiadomienie za niezasadne.

Skarga do przedsiębiorcy

Kto może ją złożyć?

Konsument (osoba, która kupuje produkt lub korzysta z usługi), który zauważy, że produkt lub usługa nie spełniają określonych w ustawie wymagań dostępności. Może on złożyć skargę bez względu na to, czy złożył zawiadomienie.

Do kogo ją złożyć?

Bezpośrednio do podmiotu gospodarczego, od którego konsument kupuje produkt, albo z którego usługi korzysta: producenta, upoważnionego przedstawiciela, importera, importera lub usługodawcy.

Co musi zawierać?

• dane kontaktowe: imię i nazwisko, adres do korespondencji, adres e-mail lub numer telefonu oraz najlepszy dla Ciebie sposób kontaktu,
• informację, o jaki produkt lub usługę chodzi,
• wymaganie dostępności, którego nie spełnia dany produkt lub usługa i żądanie jego zapewnienia przez przedsiębiorcę (możesz dodatkowo zasugerować jak przedsiębiorca może zapewnić dostępność).

Uwaga: jeśli skarga nie zawiera wszystkich wymaganych informacji (jak wskazano powyżej), podmiot gospodarczy jej nie rozpatrzy!

Jak możesz ją złożyć?

Skargę możesz złożyć na kilka sposobów:

• na piśmie: osobiście u przedsiębiorcy, wysyłając ją pocztą tradycyjną lub na adres do doręczeń elektronicznych,
• ustnie: telefonicznie lub osobiście podczas wizyty u przedsiębiorcy,
• w postaci elektronicznej z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, np. mejlowo (o ile takie środki zostały do tego celu wskazane przez podmiot gospodarczy).

Złożyłem skargę i co dalej?

Przedsiębiorca ma obowiązek rozpatrzenia skargi i udzielenia Ci odpowiedzi w ciągu 30 dni. W szczególnych przypadkach może wydłużyć ten czas. Musi Cię o tym poinformować i podać nowy termin jej rozpatrzenia, który nie może być dłuższy niż 60 dni od dnia otrzymania skargi.

Jeśli przedsiębiorca nie rozpatrzy skargi w określonym terminie, uznaje się ją za rozpatrzoną zgodnie z żądaniem konsumenta. Podmiot gospodarczy ma wówczas obowiązek zrealizować żądanie konsumenta w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania skargi.

Jeśli przedsiębiorca rozpatrzy skargę pozytywnie, musi w odpowiedzi do konsumenta określić termin, w którym zrealizuje określone w niej żądanie zapewnienia dostępności. Musi zapewnić dostępność maksymalnie w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania skargi.

Jeśli skarga zostanie rozpatrzona negatywnie, odpowiedź musi zawierać faktyczne i prawne uzasadnienie takiej decyzji. Przedsiębiorca musi poinformować konsumenta także o innych możliwościach dochodzenia swoich praw: złożeniu odwołania od tej decyzji (jeśli przewidział taką możliwość), skorzystania z pozasądowego mechanizmu polubownego rozwiązywania sporów (jeśli przewidział taką możliwość) i złożeniu zawiadomienia do Prezesa Zarządu PFRON.