Dostępność w Polskim Akcie o Dostępności odnosi się do projektowania produktów, usług, informacji i technologii w taki sposób, aby były one możliwe do skorzystania, odbioru lub obsługi, a także użyteczne dla jak najszerszej grupy osób.
Podstawowym sposobem zapewniania dostępności w Polskim Akcie o Dostępności jest projektowanie produktów i usług z myślą o wszystkich użytkownikach. Ważna jest świadomość, że tymi użytkownikami są osoby o bardzo różnych potrzebach, różnych możliwościach fizycznych, percepcyjnych.
Dostępność jest szczególnie istotna dla osób z niepełnosprawnościami, które często napotykają na różnego rodzaju bariery w dostępie do podstawowych produktów i usług. Te bariery utrudniają lub wręcz uniemożliwiają im korzystanie z oferty przedsiębiorców, ale także pracę, edukację czy dostęp do rozrywki. Dostępność oznacza większą niezależność i swobodę w realizacji codziennych życiowych spraw.
Warto zdać sobie sprawę, że dobrze zaprojektowane produkty i usługi są bardziej komfortowe i przyjazne dla każdego. Wszyscy chętniej wybieramy rozwiązania, które są wygodne, proste i intuicyjne. A takie właśnie cechy wiążą się z dostępnością.
Jakie wymagania dostępności określa ustawa?
Ustawa określa zarówno ogólne, wspólne wymagania dostępności dla wszystkich produktów i wszystkich usług, jak i wymagania szczegółowe, właściwe dla specyfiki danego rodzaju produktów i usług.
Wymagania te w większości nie mają charakteru technicznego. Określają one efekt, jaki ma zostać osiągnięty. Chodzi o to, by jak największa liczba osób mogła w jak najwyższym stopniu samodzielnie korzystać z produktów i usług. Takie sformułowanie wymagań pozwoli Ci na swobodne wdrażanie innowacji i nowoczesnych rozwiązań technologicznych, jeśli uznasz je za najlepsze dla zapewnienia dostępności swojej oferty.
Pamiętaj, że zgodnie z ustawą dostępność zaczyna się od dostępnych informacji o produktach i usługach. Wymagania w tym zakresie dotyczą m.in.:
- dostępnych informacji na opakowaniach produktów (m.in. zapewnienie odbioru informacji za pomocą więcej niż jednego zmysłu – wzroku, słuchu, dotyku),
- dostępnych etykiet, ostrzeżeń i instrukcji obsługi (m.in. stosowanie odpowiedniej wielkości i kroju czcionki, kontrastów, odstępów między literami, stosowanie zrozumiałego języka, dostosowanego do odbiorcy), zarówno w postaci fizycznej, jak i cyfrowej,
- udzielania w sposób dostępny informacji o działaniu produktu lub usługi, w tym o jego funkcjach w zakresie dostępności,
- udzielania w sposób dostępny informacji o miejscu świadczenia danej usługi (czy miejsce, w którym świadczona jest usługa jest fizycznie dostępne).
Dostępne dla każdego urządzenia oznaczają m.in.:
- możliwość obsługi produktu za pomocą więcej niż jednego zmysłu (zapewnienie rozwiązań alternatywnych dla mowy, słuchu, wzroku i dotyku, jeśli obsługa produktu wymaga zaangażowania tych zmysłów),
- możliwość interakcji z produktem na różne sposoby,
- wystarczająco długi czas na reakcję użytkownika i możliwość dostosowania czasu na tę reakcję,
- brak konieczności użycia dużej siły fizycznej i ruchów o dużym zasięgu w interakcji z urządzeniem,
- unikanie migających obrazów i błysków,
- posiadanie innych rozwiązań niż identyfikacja biometryczna,
- możliwość łączenia się z narzędziami wspomagającymi (takimi jak np. czytniki ekranu, wzmacniacze dźwięku).
Z kolei do dostępne dla każdego usługi to m.in.:
- usługi świadczone z wykorzystaniem produktów spełniających wymagania dostępności (np. dostępna usługa bankowa świadczona poprzez bankomat),
- dostępność całego procesu świadczenia usługi (np. w przypadku e-sklepów: od nawigacji na stronie internetowej, wybór produktu lub usługi, obsługę koszyka, po płatność),
- strony internetowe spełniające zasady dostępności cyfrowej,
- dostępne usługi wsparcia technicznego i centra informacji (np. helpdeski).
Co może pomóc Ci w zapewnianiu dostępności produktów i usług?
- Wytyczne w zakresie stosowania wymagań dostępności
Pełna lista wymagań dostępności znajduje się w ustawie. Obecnie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) pracuje nad wytycznymi dla przedsiębiorców, które szczegółowo, wyjaśnią w jaki sposób najlepiej zapewniać dostępność produktów i usług. Wskaże, jakie rozwiązania techniczne będą optymalne do ich wprowadzenia. Z wytycznymi będzie można zapoznać się w zakładce "Podręczniki i wytyczne".
Ważne! By już dziś zainspirować się pomysłami, które są na rynku można zajrzeć do przykładów dostępnych rozwiązań (znajdują się w załączniku drugim Europejskiego Aktu o dostępności, z ang. - European Accessibility Act - EAA).
- Normy zharmonizowane i standardy dostępności
W zapewnianiu dostępności będą mogły Ci pomóc normy zharmonizowane europejskich instytucji normalizacyjnych lub specyfikacje techniczne wydawane przez Komisję Europejską. Określą one szczegółowe wymagania techniczne dla produktów, usług i procesów, aby były one zgodne z unijnymi przepisami i standardami.
Stosowanie tych dokumentów nie jest obowiązkowe, jednak daje tzw. „domniemanie zgodności” z obowiązującymi regulacjami Unii Europejskiej, w tym przypadku – z Europejskim Aktem o Dostępności, a co za tym idzie – z Polskim Aktem o Dostępności.
Normy te są na bieżąco uaktualniane, dzięki czemu odpowiadają potrzebom, które wynikają z nowych aktów prawnych, rozwiązań i technologii.
Jedną z norm zharmonizowanych, z którą warto już teraz się zapoznać, jest norma EN 301 549 (obecnie obowiązuje jej wersja V3.2.1). Określa ona, w jaki sposób produkty i usługi związane z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) powinny być zaprojektowane, aby odpowiadały na potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Odnosi się ona do wytycznych dotyczących dostępności treści internetowych (Web Content Accessibility Guidelines, WCAG 2.1), które stanowią międzynarodowy, szeroko stosowany standard dostępności cyfrowej.
Obecnie kilka norm (w tym norma EN 301 549) jest aktualizowanych przez europejskie instytucje normalizacyjne. Uwzględnia ona nowe wymagania określone w Europejskim Akcie o Dostępności. Dodatkowo opracowywane są nowe normy zharmonizowane, które również będą wsparciem we wprowadzeniu dostępności produktów i usług.
Jakich nowych norm możesz się niebawem spodziewać?
- normy, która określi wymagania dostępności niecyfrowych informacji związanych z produktami,
- normy w zakresie dostępności usług wsparcia związanych z produktami i usługami (centrów pomocy technicznej, centrów obsługi telefonicznej, usług przekazu i usług szkoleniowych),
- normy dotyczącej dostępności i interoperacyjności łączności alarmowej oraz odbierania łączności alarmowej przez punkty przyjmowania zgłoszeń o wypadkach (w tym pod jednym europejskim numerem alarmowym 112).
Jakie normy są obecnie aktualizowane?
- Norma EN 301 549 - wymogi dostępności dla produktów i usług ICT.
- Norma EN 17161:2019 - projektowanie dla wszystkich - Dostępność produktów, towarów i usług zgodnie z podejściem „Projektowanie dla wszystkich” - poszerzanie grona użytkowników.
- Norma EN 17210 - dostępność i użyteczność środowiska zbudowanego - wymagania funkcjonalne.