Dostępność w nowoczesnym biznesie jest równie ważna jak ta realizowana w sferze usług publicznych. Dziś, produkty i usługi zaprojektowane uniwersalnie, z myślą o wszystkich, mogą być odpowiedzią na zróżnicowane potrzeby rynkowe. Oferta uwzględniająca osoby ze szczególnymi potrzebami może powiększyć grono potencjalnych odbiorców stanowiąc jednocześnie przewagę konkurencyjną w branży.
Dostępność w coraz większym stopniu już teraz dotyczy lub będzie dotyczyć tych przedsiębiorców, którzy chcą być kontrahentami instytucji publicznych realizując zamówienia publiczne lub zadania publiczne.
Od czerwca 2025 r. także przedsiębiorcy z niektórych branż np. komputerowej, elektronicznej, usług cyfrowych związanych z transportem pasażerskim, e-commerce, medialnej czy bankowości zostaną objęci ustawą pn. Polski Akt o Dostępności (która wprowadza w życie Europejski Akt o Dostępności, z ang. European Accessibility Act, EAA). Dlatego już teraz warto poznać szerzej zagadnienia związane z dostępnością i dowiedzieć się:
- czym jest, jakie może przynieść korzyści,
- jakie mogą być moje obowiązki w zakresie dostępności,
- jak wdrożyć ją do mego biznesu i skąd czerpać wiedzę i wzorce,
- gdzie zdobyć środki na wdrożenie dostępności w mojej firmie produktach/ usługach.
Ustawa - Polski Akt o Dostępności
26 kwietnia 2024 r. Sejm uchwalił ustawę o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, która przeniosła do polskiego prawa Europejski Akt o Dostępności. Przepisy ustawy wejdą w życie 28 czerwca 2025 r. i od tej daty przedsiębiorcy powinni wprowadzać na rynek produkty, które spełniają wymagania dostępności oraz oferować i świadczyć dostępne usługi zgodnie z przepisami tej ustawy.
Nowa ustawa będzie kolejnym ważnym aktem prawnym na rzecz dostępności. Dotąd prawne obowiązki zapewnienia dostępności miały przede wszystkim podmioty administracji publicznej. Wraz z kolejną ustawą prawo do dostępności uzyska niezbędny biznesowy wymiar, a tym samym dostępność stanie się standardem również w podmiotach gospodarczych oraz oferowanych przez nie produktach i usługach.
Tekst ustawy znajduje się w Dzienniku Ustaw.
Prawa i obowiązki wynikające z ustawy
Dla przedsiębiorców
Ustawa przewiduje okresy przejściowe. Przedsiębiorcy będą mieli czas na dostosowanie niektórych rodzajów produktów i usług do nowych przepisów. Da im to możliwość stopniowego wprowadzania zmian. Jeśli nowe obowiązki będą zbyt kosztowne lub będą wymagały zbyt dużych zmian technologicznych, przedsiębiorstwa będą mogły ograniczyć wprowadzanie dostępności do tych wymagań, które nie stanowią zbyt dużego obciążenia. Firmy będą jednak musiały opisać i udokumentować przyczyny zastosowania tego wyjątku z ustawy, a organ nadzoru rynku będzie miał prawo ocenić jego zasadność.
Ustawa bierze też pod uwagę specyfikę mikroprzedsiębiorstw i mniejsze zdolności finansowania dostępności. Z tego względu mikroprzedsiębiorstwa, które świadczą usługi, będą wyłączone spod regulacji ustawy. Z kolei dla mikroprzedsiębiorstw, które obracają produktami ograniczono obciążenia administracyjne.
Dla konsumentów
Ustawa określa wymagania dostępności, które mają zastosowanie do wybranych produktów i usług. Reguluje obowiązki przedsiębiorstw w zakresie spełniania tych wymagań oraz system, zasady i tryb sprawowania nadzoru rynku nad prawidłowością stosowania przepisów ustawy.
W systemie nadzoru rynku znajdują się Prezes Zarządu PFRON, organy nadzoru rynku i organy celne.
Organami nadzoru rynku – odpowiednio do obszaru kompetencji – są:
- Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej;
- wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego;
- Prezes Urzędu Transportu Kolejowego;
- Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego;
- dyrektorzy urzędów morskich w zakresie transportu morskiego i Dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy w zakresie transportu wodnego śródlądowego;
- Rzecznik Finansowy;
- minister właściwy do spraw informatyzacji.
Każdy będzie mógł dbać o wypełnianie obowiązków dostępności przez podmioty gospodarcze. Ustawa wprowadza bowiem możliwość złożenia zawiadomienia o niespełnianiu przez produkt lub usługę wymagań dostępności. Zawiadomienie takie będzie składane Prezesowi Zarządu PFRON, który będzie mógł je rozpatrzyć samodzielnie albo przekaże je wyspecjalizowanemu w danej branży organowi nadzoru rynku.
Klient, przed uruchomieniem systemu nadzoru rynku (albo w ogóle z niego nie korzystając), może też skorzystać z drugiego narzędzia egzekwowania przepisów ustawy – tym razem w bezpośredniej relacji z przedsiębiorcą, od którego kupił produkt lub usługę. Ma w tym celu do dyspozycji instytucję skargi na niedostępność produktu lub usługi, którą składa u przedsiębiorcy.
Trzecim sposobem dochodzenia praw przez konsumentów jest możliwość skorzystania z alternatywnych metod rozwiązywania sporów oraz wystąpienia z powództwem do sądu powszechnego.
Kogo dotyczą nowe obowiązki?
Nowe obowiązki dotyczą firm w całym łańcuchu dostaw:
- producentów,
- dystrybutorów,
- importerów,
- usługodawców.
Dostępne produkty
- Komputery i ich systemy operacyjne
- Terminale płatnicze (w sklepach)
- Wolnostojące terminale (bankomaty, automaty biletowe, urządzenia do odprawy na lotnisku)
- Urządzenia do świadczenia usług telekomunikacyjnych (smatfony, routery, modemy)
- Urządzenia dostępu do audiowizualnych usług medialnych ((piloty, dekodery set-top box)
- Czytniki książek elektronicznych
Dostępne usługi
- Usługi dostępu do audiowizualnych usług medialnych (np. służące obsłudze platform VOD, telewizji hybrydowej)
- Usługi łączności elektronicznej (telefonicznej, internetowej; w tym łączność alarmowa)
- Usługi informacji cyfrowej w transporcie pasażerskim, bilety elektroniczne
- Usługi bankowości detalicznej, w tym punkty informacji („helpdeski”)
- Sklepy internetowe (sprzedaż w Internecie wszelkich produktów i usług)
- Oferowanie, sprzedaż i tworzenie książek elektronicznych
Co oznacza dostępność według nowej ustawy?
- Dostępna informacja o produkcie i usłudze, to między innymi:
- Dostępne opakowania produktów
- Dostępne umowy, regulaminy, instrukcje obsługi
- Dostępne informacje o działaniu usługi lub produktu
- Dostępna informacja o otoczeniu świadczonej usługi (czy miejsce jest dostępne fizycznie)
- Dostępne dla każdego urządzenia, to między innymi:
- Możliwość korzystania z produktu za pomocą różnych zmysłów
- Produkty niewymagające użycia dużej siły fizycznej i ruchów o dużym zasięgu
- Wystarczająco długi czas na reakcję użytkownika i możliwość dostosowania czasu na tę reakcję
- Unikanie migających obrazów, błysków
- Możliwość łączenia się z narzędziami wspomagającymi
- Dostępne dla każdego usługi:
- muszą być świadczone przy pomocy dostępnych produktów (np. dostępna usługa bankowa poprzez dostępny bankomat)
- strony internetowe usługodawców – spełniające zasady dostępności cyfrowej (warto stosować wytyczne WCAG)
- cała usługa powinna być dostępna: od nawigacji na stronie internetowej, wybór produktu lub usługi, obsługę koszyka, po płatność (np. w e-sklepach)
- dostępne usługi wsparcia i centra informacji (np. helpdeski)
Prawo i dokumenty
Tekst ustawy znajduje się w Dzienniku Ustaw.
Wydarzenia
Zobacz, jakie wydarzenia zorganizowaliśmy do tej pory
Kontakt
e-mail eaa@mfipr.gov.pl