Ministerstwo Rozwoju przygotowało pakiet rozwiązań, które uproszczą procesy związane z wykorzystaniem funduszy UE. Nowelizacja ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tzw. „ustawa wdrożeniowa”), którą 24 lipca 2017 r. zaakceptował prezydent, jest jednym z elementów Konstytucji Biznesu.
"Jeśli chodzi o fundusze UE, najważniejsze jest dla nas ich efektywne inwestowanie. Z pewnością pomoże w tym uproszczenie całego procesu związanego z przyznawaniem dotacji i realizacją projektów. Rzecznik Funduszy Europejskich, konkursy w rundach, możliwość poprawy wniosku o dofinansowanie – to tylko niektóre rozwiązania przez nas proponowane" – podkreśla wiceminister rozwoju Jerzy Kwieciński.
Nowela ustawy została przyjęta przez Radę Ministrów 30 maja br. Następnie, zgodę na nią wyraził Sejm i Senat – odpowiednio na posiedzeniu 7 i 14 lipca. 24 lipca ustawę podpisał prezydent. Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Najważniejsze zmiany:
Rzecznik Funduszy Europejskich
O interesy beneficjentów będzie dbał Rzecznik Funduszy Europejskich, odpowiedzialny m.in. za gromadzenie wniosków i postulatów związanych z realizacją programów operacyjnych, które będą wpływały na usprawnienie systemu wdrażania. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek problemów, udzieli wsparcia w kontaktach z poszczególnymi instytucjami, które wdrażają fundusze unijne. Rzecznika obligatoryjnie powoła instytucja zarządzająca, a fakultatywnie inne instytucje systemu realizacji programów operacyjnych.
Konkursy w rundach
Poszczególne konkursy będą mogły być dzielone na rundy (obecnie brak jasnych uregulowań w tym zakresie, nowelizacja doprecyzuje zasady organizacji rund) co oznacza, że podmioty, które nie zdążą złożyć wniosku konkursowego w danym terminie, będą mogły to zrobić w kolejnej rundzie. Takie rozwiązanie pozwoli wnioskodawcom na skompletowanie wszystkich potrzebnych dokumentów i zapewni możliwość złożenia wniosku o dofinansowanie planowanego przedsięwzięcia.
Ograniczenie obowiązku przedkładania dokumentów
Ułatwieniem będzie zwolnienie wnioskodawców z obowiązku dostarczenia dokumentów, które instytucja będzie mogła uzyskać sama np. stosowne zaświadczenia z Urzędu Skarbowego lub ZUS albo dane z dostępnych powszechnie rejestrów, m.in. KRS.
Ograniczenie liczby dokumentów stosowanych przy realizacji projektu
Przewidziano rezygnację z wytycznych programowych, do których stosowania beneficjenci są obecnie zobowiązani. Aktualnie muszą dostosować się do zapisów ok. 100 różnych dokumentów (wytyczne, zalecenia, instrukcje, szczegółowe opisy osi priorytetowych). Jest to obciążenie, utrudniające realizację projektów. Beneficjent, który podpisze umowę, będzie związany postanowieniami wyłącznie wytycznych wydawanych przez Ministra Rozwoju i Finansów, w ściśle wskazanym zakresie. Zniknie obowiązek analizowania dużej liczby dokumentów.
Sprawniejsze przygotowanie wniosków i ich ocena
Każdy wniosek o dofinansowanie projektu będzie w pierwszej kolejności oceniany w zakresie spełniania warunków formalnych. Na tym etapie instytucja sprawdza, czy wniosek zawiera wszystkie załączniki, jest poprawnie wypełniony i złożony we właściwym terminie. Jeżeli instytucja stwierdzi, że we wniosku są braki lub oczywiste pomyłki, to wezwie wnioskodawcę do ich uzupełnienia albo sama je poprawi i wniosek będzie mógł być skierowany do oceny merytorycznej. Na tym etapie sprawdzane będzie, czy wniosek spełnia tzw. kryteria wyboru projektów, które będą wskazane w regulaminie konkursu. Na tym etapie również będzie możliwe poprawienie wniosku zgodnie z regulaminem konkursu.
Profesjonalna ocena projektów
Wskazanie wprost, że w skład komisji oceniającej projekty będą mogli wejść tylko pracownicy mający wiedzę, umiejętności, doświadczenie lub uprawnienia w dziedzinach, których konkurs dotyczy. Rozwiązanie zapewni rzetelną ocenę złożonych wniosków o dofinansowanie.
Wojewodowie w systemie wdrażania programów regionalnych (RPO)
Minister Rozwoju i Finansów będzie mógł przekazać wojewodom część zadań związanych z kontrolą dotrzymania warunków desygnacji przez instytucje w RPO – kontroli będą mogli dokonywać urzędnicy wojewody na warunkach określonych w porozumieniu zawartym pomiędzy Ministrem Rozwoju i Finansów a wojewodą. Wojewoda albo jego przedstawiciel będzie mógł uczestniczyć, jako obserwator, w pracach Komitetu Monitorującego RPO – w większości RPO wojewoda już jest reprezentowany w Komitecie Monitorującym. Jako obserwator wojewoda albo jego przedstawiciel będzie mógł też uczestniczyć w pracach Komisji Oceniającej Projekty.
Wycofanie środka odwoławczego (protestu)
Przewidziano możliwość wycofania przez wnioskodawcę złożonego wcześniej protestu wobec negatywnej oceny wniosku o dofinansowanie, co pozwoli instytucji na szybszą i sprawniejszą ocenę pozostałych wniosków.
Skrócenie terminów w postępowaniu odwoławczym
Z 21 do 14 dni skrócono termin na weryfikację zasadności protestu, przez instytucję, która oceniała projekt, przed jego przekazaniem do instytucji odwoławczej. Czas na rozpatrzenie protestu skróci się z 30 do 21 dni, a łączne rozpatrzenie protestu z 60 do 45 dni. Wpłynie to na szybkość oceny wniosków o dofinansowanie.
Ułatwienia w realizacji projektów partnerskich
Partnerstwa służące wspólnej realizacji projektu będą mogły być zawierane przez wszystkie podmioty bez ograniczeń. Obecnie jest to zabronione w odniesieniu do podmiotów, między którymi występują określone powiązania. Dodatkowo przewidziano możliwość zmiany partnera w projekcie bez negatywnych konsekwencji dla realizowanego przedsięwzięcia.
Ochrona dóbr intelektualnych wnioskodawcy
Dokumenty złożone do instytucji przez wnioskodawców w toku postępowania konkursowego nie będą udostępniane. Zapewni to ochronę wszystkich informacji, które wnioskodawcy przekazują instytucji w celu otrzymania dofinansowania.
Ułatwienia w rozliczaniu środków unijnych
Beneficjent nie będzie obciążany odsetkami w przypadku spóźnienia do 14 dni ze złożeniem wniosku rozliczającego środki – m.in. takie zmiany zostaną wprowadzone w ustawie o finansach publicznych.
Nowa treść „ustawy wdrożeniowej” to nie jedyny czynnik, który wpłynie na procedury związane z wykorzystaniem funduszy UE. Obowiązują już znowelizowane wytyczne Ministra Rozwoju i Finansów m.in. w zakresie kwalifikowalności wydatków, które wprowadzają np. zmiany dotyczące zamówień udzielanych w ramach projektów.
Dodatkowo wytyczne dotyczące wyboru projektów zostaną zmienione tak, aby w trakcie oceny projektu nie weryfikować dwukrotnie tych samych aspektów (rezygnacja z zasady „dwóch par oczu”) oraz aby w ocenie projektu – w celu poprawy jakości procesu oceny projektów – jako eksperci mogli uczestniczyć pracownicy innych instytucji.